ΤΟ ΜΕΤΕΩΡΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ

Του
ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΙΓΝΟΥ


Είναι πράγματι αξιοπερίεργο πώς τελευταία έχουν πυκνώσει οι φιλελεύθερες φωνές. 
Και είναι περίεργο γιατί παραδοσιακά η συντηρητική παράταξη και η αντίπαλη παράταξη της "προόδου" και της θολής ρήξης μετά βδελυγμίας αρνιόντουσαν τον χαρακτηρισμό φιλελεύθερος. Φρόντιζαν να χαϊδέυουν τα αυτιά των ψηφοφόρων είτε προσθέτοντας άλλα  επίθετα, όπως λογου χάριν η Νέα Δημοκρατία, που μιλούσε για ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό, είτε όπως το ΠΑΣΟΚ, που μιλούσε για εκσυγχρονισμό παίζοντας με την ιδέα του διπόλου συντήρηση -πρόοδος, εκσυγχρονισμός- στασιμότητα.


Η Αριστερά αν και πολυδιασπασμένη δεν έμπλεκε με αυτά τα θέματα. Για αυτήν ο ευαγγελισμός της δίκαιης κοινωνίας ήταν και είναι το κυρίαρχο υπαρξιακό συστατικό, ως εκ τούτου ακόμα και σε πιο απλά θέματα όπως  των κλειστών επαγγελμάτων μάλλον  σύρθηκε στην αποδοχή του στόχου για άνοιγμά τους,  παρά πίστευε ειλικρινά ότι τέτοιες κινήσεις είναι αναγκαίες, όταν θέλεις να ξεμπλοκάρεις μια αγκυλωμένη μηχανή.
Ο λόγος φυσικά για την Ανανεωτική, αφού η άλλη μόνιμα παραπέμπει την λύση των προβλημάτων σε ένα άλλο σχεδιασμό απο μια άλλη εξουσία.
Ο φιλελευθερισμός συστηματικά αντιμετωπίζεται σαν κάτι κακό.
 Κύρια υπεύθυνη για αυτή την παρανόηση ήταν η συντηρητική παράταξη η οποία ενώ έχασε την εξουσία το 1981, εξουσία που διαχειριζόταν με τον ένα ή τον άλλο τροπο απο το 1949, με ελάχιστα διαλείμματα, δεν έμαθε τίποτε γιατί πάντοτε αναζητούσε τη λύση της πολιτικής της επιβίωσης προς τα πίσω. Είτε μιλάμε για την αρχηγία του Αβέρωφ, είτε του Εβερτ και του Κώστα Καραμανλή ,  είχε κανείς την αίσθηση ότι αντίστοιχα  με όρους ιδεολογικούς,  κομματικούς ,  συναισθηματικούς (Αβέρωφ, Εβερτ, Καραμανλής) η λύση ερχόταν απο το παρελθόν.

Ουδέποτε αντιλήφθηκε την ανάγκη χειραφέτησης της οικονομίας απο την κυριαρχία που της ασκούσε η πολιτική εξουσία μέσω  του κράτους .

Ο κρατισμός για τον οποίο κατηγορούσε το ΠΑΣΟΚ ήταν δημιούργημα ΚΑΙ δικό της. Είτε  για αντικειμενικούς λόγους (πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια), είτε επειδή έβλεπε τον εαυτό της σαν μηχανισμό εξουσίας.
Όσο περνούσαν τα χρόνια έχανε σταδιακά το ιδεολογικό περίβλημα για να φτάσει επι Κωστάκη να προσπαθήσει να πείσει ότι είναι κάτι άλλο, και φυσικά απέτυχε αφού δεν ήξερε τι είναι.  Όταν η τελευταία φορά που έγινε προσπάθεια παραγωγής πολιτικής σκέψης ήταν το συνεδριο της Χαλκιδικής (1979) που υιοθέτησε το ανορθόδοξο δόγμα του Ριζοσπαστικού Φιλελευθερισμού πραπέμποντας έστω και ηχητικά στην Εθνική Ριζοσπαστική Ενωση (ΕΡΕ), τότε μην κατηγορούμε το ΠΑΣΟΚ για άλλωση του κράτους. Το κράτος σαν αξία ήταν εκεί. Τα αφεντικά άλλαζαν. Η θεωρία του Χρύσανθου Λαζαρίδη για κατάληψη του κράτους απο ένα μηχανισμό ( ΠΑΣΟΚ)  ξένο προς αυτό, εκτός του ότι υπονοεί δικτατορική εκτροπή (που δεν ισχύει) απαλλάσει την Νέα Δημοκρατία απο τις κατηγορίες της πολιτικής αβελτηρίας και ανικανότητας.
 Δυστυχώς δε για την Αριστερά ή ταξική συνειδηση της συντηρητικής παράταξης δεν ήταν πρωτίστως ταξική με την έννοια της ολοκληρωμένης ταξικής διάρθωσης της εξουσίας. Ήταν περισσότερο μηχανισμός νομής της εξουσίας εξ ού και η υπονόμευση κάθε ολοκληρωμένης αστικής ανάπτυξης και χειραφέτησης της οικονομίας. Η κόντρα Τσάτσων και Καραμανλή πρεσβύτερου  δεν διέφερε κατ ουσίαν απο την κόντρα Πούτιν και Χοντορκόφσκι (τηρουμένων βέβαια των αναλογιών και των διαφορών).
Κατ΄αναλογία και ο εκσυγχρονισμός του Σημίτη και των υποστηρικτών του ήταν μετέωρος, χωρίς ρίζες και το χειρότερο δεν δημιούργησε πραγματικά θεμέλια. Άλλωστε τα νέα τζάκια δεν ήταν τίποτε άλλο απο το να έχουμε και εμείς τον δικόμας κρατικοδίαιτο και συναλλασόμενο με μας καπιταλισμό.

Με αυτά και με αυτά βρισκόμαστε σήμερα σε δεινή θέση, με ανύπαρκτο κοινό παρονομαστή αντίληψης των πραγμάτων, τόσο σε επίπεδο διαπιστώσεων για το τι φταίει όσο και της  προτεινόμενης μέθοδου αντιμετώπισης.

Ο φιλελεύθερος χώρος ίσως για πρώτη φορά μπορέι να ακουστεί απο τους πολίτες χωρίς καχυποψία.  Κουβαλάει όμως και αυτός ένα μικρό μέρος των προβλημάτων του θνήσκοντος πολιτικού συστηματος. Τα προβλήματα δεν είναι ιδεολογικά ή πολιτικών προτάσεων. Είναι προβλήματα νοοτροπίας. Είναι προβλήματα πολιτισμικά.  Ο φιλελεύθερος χώρος οφείλει να ωριμάσει αντιμετωπίζοντας τα πολιτισμικά ελλείμματα του τόπου αυτού.

Είναι κυρίως προβλήματα που απορρέουν απο την εγγενή τάση της ελληνικής κοινωνίας να αναζητά ηγέτες,  να απαιτεί την λύση απο άλλους, να βρίσκεται σε μία διαρκή διαπραγμάτευση  με τις αρχές, ένα διαρκές παζάρι με έννοιες αυταπόδεικτες σε άλλες κοινωνίες αλλά εδώ όχι. Τέτοιες είναι η έννοια του υπερκείμενου νόμου και της ανάγκης τήρησή του. Η έννοια των συνεπειών για τις πράξεις μας καλών ή κακών. Και άλλες πολλές.

Θα χρειαστει χρόνος για να αποδείξουν οι λίγοι πολιτικοί σχηματισμοί  του φιλελεύθερου χώρου οτι είναι οργανωμένοι, έχουν δηλαδή οργάνωση κόμματος όχι προεκλογικού μηχανισμού. ,

Ότι έχουν διαδικασίες, που σημαίνει ότι υπάρχει μια εσωτερική πολιτική ζωή, προβληματισμός  και παραγωγή θέσεων και δεν βασιζόμαστε σε πέντε- δέκα  ιδέες του "ηγέτη".

Ότι δεν  είναι επίσης :
α) προσωπικοί μηχανισμοί
β) αξεσουάρ του/ της αρχηγού
γ) μια όχι επαρκώς προσδιορισμένη ιδεολογικά συνεύρεση ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται σαν εκτός συστήματος και τους ενώνει ο αυτοπροσδιορισμός τους αυτός.  Ο ετεροπροσδιορισμός απο την  μη συμμετοχή στο πολιτικό αίσχος των τελευταίων δεκαετιών δεν αρκεί.

Θα χρειαστεί κάτι παραπάνω.
Συστηματική δουλειά πολιτικού ιδεολογικού χαρακτήρα, με αναφορά στα προβλήματα και τις λύσεις, με πρακτικές προτάσεις και φυσικά συνέργειες με δθνάμεις που κινούνται προς την ίδια κατευθυνση χωρίς να υπονοέιται χρήση τους (καπέλωμα ) αν αυτές δεν έχουν προφανή πολιτικό χαρακτηρα παρά είναι δυνάμεις της κοινωνίας (κοινωνικές ομάδες, κοινωνικοί φορείς, ΜΚΟ κλπ)
Το τελευταίο, αν και το πιο αναγκαίο έιναι το πιο δύσκολο.

Ισως επειδή γίναμε γρήγορα απο  κοιωνία βιαίως αστικοποιημενων γεωργών σε  κοινωνία μεταβιομηχανικών ψηφοφόρων - καταναλωτών.

Όσοι πιστέυουν ειλικρινά στις φιλελεύθερες ιδέες  πρέπει να το παίρνουν υπόψη το παραπάνω και  αναζητούν εκεί την εξήγηση της αντιληπτική αδυναμίας των πολιτών σε αυτά που τους προτέινουν. Ταυτόχρονα πρέπει να αποδείξουν ότι έχουν συνέπεια και συνέχεια σε αυτό που κάνουν και προτείνουν. Πράγματα δηλαδή που λείπουν απο την ελληνική κοινωνία.

Θα μου πείτε καθοδήγηση; Όχι απλά παράδειγμα. Αλλά κι αυτό θέλει σοβαρότητα.
Οψώμεθα. 

Οι εκλογές δεν θα είναι το τέλος της φιλελεύθερης πορείας παρά η αρχή της. Εγώ πάντως θα ψηφίσω με αυτά τα μυαλά κι ας με προειδοποιούν ότι μπορεί να χαθεί η ψήφος μου.