Ο "ΑΛΛΟΣ" ΣΑΜΑΡΑΣ*

Στις 21 Ιουνίου 2012, με την Ελλάδα πελαγωμένη μες τη πιο βαθιά οικονομική της κρίση, ο Αντώνης Σαμαράς έμπαινε στο Μέγαρο Μαξίμου ως ο 13^ος πρωθυπουργός της χώρας μετά την επιστροφή της σε δημοκρατικό πολίτευμα το 1974. Τότε, ήταν φοιτητής ακόμα στην Αμερική – οικονομικά στο Άμχερστ, διοίκηση επιχειρήσεων στο Χάρβαρντ, και περιστασιακή απασχόληση σε εστιατόριο Ελληνοαμερικανού – περιγραφή εργασίας: σερβιτόρος.

Όλ’ αυτά, πέρασαν σαν λάμψη τελευταίας ταινίας από το μυαλό του όταν, αρκετά καταβεβλημένος, και μετά την ορκομωσία του δίπλα στο Προεδρικό, κάθησε μόνος στο γραφείο του και ζήτησε, για λίγο, «να μη με ενοχλήσει κανείς».

Συνήθως, αυτό το φλας-μπακ το παθαίνουν οι άνθρωποι σ’ εκείνα τα κρίσιμα πρώτα δευτερόλεπτα που εγκαταλείπουν τα εγκόσμια. Έτσι μαρτυρούν, τουλάχιστον, όσοι πρόλαβαν και επέστρεψαν στο «τσακ», συνήθως από θαύμα.

Ο Σαμαράς το έπαθε στα κρίσιμα πρώτα δευτερόλεπτα που εγκατέλειψε τον εύκολο κόσμο της αντιπολίτευσης, και βρέθηκε «εν ριπή οφθαλμού» στον πραγματικό κόσμο του «εδώ βυθιζόμαστε πραγματικά, καλά έκανες τον πηδαλιούχο με την ντουντούκα μέχρι χθες, τώρα πάρε κουπί και τράβα και σύ».

Δεν ξέρω αν το σκέφτηκε κάπως έτσι ο πρωθυπουργός. Γνωστή είναι, όμως, η λογοτεχνική του φλέβα, και δεν το αποκλείω. Ξέρω σίγουρα, όπως μου είπε έμπιστος συνεργάτης του, ότι όταν βγήκε από την σύντομη απομόνωσή του από το γραφείο, την  πρώτη μέρα, βγήκε με τα μανίκια σηκωμένα «και έκτοτε δεν τα έχει κατεβάσει ξανά».

 

Η πρώτες εικόνες και εντυπώσεις του από το Μέγαρο Μαξίμου, ήταν το ίδιο αρνητικές και αποκαρδιωτικές με εκείνες που αντίκρυσε και πληροφορήθηκε όταν άρχισε να απλώνεται μπροστά του η πραγματική οικονομική κατάσταση της χώρας. Έκπληκτος, αναγκάστηκε κάποια στιγμή να παραδεχτεί ότι «τελικά, ακόμα και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν γνωρίζει σε τούτον τον τόπο όλη την αλήθεια».

Το πλιάτσικο που έγινε σε όλο φάσμα της κοινωνικής ζωής του τόπου – σε οργανισμούς, σε νοσοκομεία, σε ανάθεση έργων, σε μοιρασιά διαφημιστικών πακέτων, σε έγκριση δανείων, σε έκδοση αδειών, κλπ, κλπ – έγινε και μέσα στο Μαξίμου όπου, όπως μάθαμε, ως και σακούλες με τρόφιμα από σουπερμαρκετ, που παραγγέλλονταν από την «πρωθυπουργία», έφευγαν από κει μέσα με τις οκάδες.

Και, σ’ αυτό το σημείο, θαρρώ, αφυπνίζεται απότομα ο Σαμαράς! Και αρχίζει η αποδόμηση, από τον ίδιο, μέρος του παλιού του εαυτού. Εκείνου του «μέγα αντιφατικού» που, όταν έδινε ψήφο εμπιστοσύνης τον Νοέμβριο του 2011 στην κυβέρνηση Παπαδήμου, την ίδια στιγμή την αντιπολιτευόταν, ίσως και σκληρότερα και από αυτόν ακόμα τον Τσίπρα.

Ήταν οι ημέρες, τότε, που οι ξένοι εταίροι, και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, δεν ήξεραν ποιο πολιτικό κομμάτι της Ελλάδος να αποδοκιμάσουν περισσότερο. Εκείνο που εκφραζόταν μέσω της κυβέρνησης του παραπαίοντος, σε όλα τα επίπεδα, Παπανδρέου, εκείνο του «λαϊκιστή της Δεξιάς, Σαμαρά», όπως τον έγραφαν όλες οι ξένες εφημερίδες, που πέτυχε το «πολιτειακό παράδοξο» να αντιπολιτεύεται την κυβέρνηση που ψήφισε (Παπαδήμος), ή εκείνην του «Ούγκο Τσαβες της Ελλάδος», όπως είδαν, τότε, τον ασυγκράτητο Τσίπρα;

Όταν ο Αντώνης Σαμαράς επαναλάμβανε σε κάθε ευκαιρία ότι η κυβέρνηση Παπαδήμου είναι «μόνο ειδικού σκοπού και περιορισμένου χρόνου», οι ξένοι του υπενθύμιζαν ότι «χρόνος δεν υπάρχει, άνθρωπέ μου» (ο Ρέν το είπε έτσι), και ότι η δανειακή σύμβαση πρέπει να υπογραφεί … χθες!

Εντούτοις, ο μετέπειτα πρωθυπουργός, προσπαθούσε να κερδίσει τον χρόνο που του έλεγαν ότι δεν υπήρχε. Έβλεπε ότι όλο και μίκραινε η απόσταση από τη Συγγρού μέχρι την Ηρώδου Αττικού, και τον ενδιέφεραν πιο πολύ οι δημοσκοπήσεις παρά οι εκ Βρυξελλών παρεμβάσεις.

Όμως, και προ του σχηματισμού της κυβέρνησης Παπαδήμου, ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας «έφαγε πολύ ξύλο» από τους ομοϊδεάτες του  Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος που, σε κάθε συνάντησή τους, του έλεγαν ότι δεν μπορούν να καταλάβουν «πως εμείς, όλα τα συντηρητικά, φιλελεύθερα κόμματα της Ευρώπης, είμαστε υπέρ του Μνημονίου, και πείθουμε τα Κοινοβούλιά μας εγκρίνουν να δώσουμε χρήματα σε σας, και εσείς να το παίζετε αντιμνημονιακός».

Δεν ξέρω τι τους απαντούσε ο Σαμαράς. Υπάρχει μία μαρτυρία όμως, που λέει ότι ακόμα και ο νυν Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης, πρόεδρος τότε του Δημοκρατικού Συναγερμού, (ΔΗ.ΣΥ), ομογάλακτου της ΝΔ, «δυσκολευόταν πια να υπερασπιστεί τον Ελλαδίτη συνάδελφό του, και αναγκαζόταν να σιωπά διακριτικά».

Η δανειακή σύμβαση με την τρόϊκα συνάπτεται τον Μάιο του 2010. Κατα τη συζήτηση και ψηφοφορία στη Βουλή, αντιμνημονιακότερος των αντιμνημονιακών, ο Αντώνης Σαμαράς χαρακτηρίζει τους όρους απαράδεκτους και λέει ότι θα την καταψηφίσει. Ζητά μάλιστα κομματική πειθαρχία από τους βουλευτές του, και χάνει τη Ντόρα Μπακογιάννη που δεν υπακούει.

Οι Ευρωπαίοι δυσανασχετούν, και του στέλνουν διάφορα, όχι κομψά μηνύματα. Ο Σαμαράς, εκείνη την εποχή, είναι πεπεισμένος ότι κάνει το σωστό, και λέγεται πως η εικόνα που του μεταφέρεται «από την ελληνική κοινωνία» είναι «πρόεδρε, κερδίζουμε συνεχώς πόντους». Είναι οι μέρες που στα ραδιόφωνα και στα μπλογκς, ο προβάλλων υπερβολικά τον πατριωτισμό του, Φαήλος Κρανιδιώτης, γνωστός από την «υπόθεση Οτσαλάν», μιλάει ως πιο Σαμαράς κι από τον Σαμαρά. Πέρασε καιρός ώσπου ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας πειστεί ότι ο Κρανιδιώτης πρέπει να φύγει, και έφυγε.

Απ’ έξω, εν τω μεταξύ, έρχεται η τελεσίδικη απανταχούσα: «ενυπόγραφη συγκατάθεση για τη δανεικαή σύμβαση, αλλιώς δεν παίρνετε φράγκο». Ο Σαμαράς αρνείται. Ο Παπανδρέου τον πιέζει, αλλά ήδη η μέχρι τότε φιλική τους σχέση (απότοκος της φοιτητικής τους συμβίωσης στην Αμερική), έχει διαλυθεί  διαλυθεί εξαιτίας του εμπαιγμού, λέει ο τωρινός πρωθυπουργός, που του επιφύλαξε όταν εμφανιζόταν «έτοιμος να παραιτηθεί», αλλά τελευταία στιγμή το μάζεψε.

 Εν τω μεταξύ, συνεχίζονται οι πιέσεις από την Ε.Ε.. Ο Σαρκοζί, από τις Κάννες, δηλώνει ότι «Η Ελλάδα είναι διαφορετική περίπτωση (από την Ιρλανδία και την Πορτογαλία), διότι η αντιπολίτευση δεν συναινεί σε τίποτα».

Και ο Φινλανδός Επίτροπος επί οικονομικών υποθέσεων της Ε.Ε., Όλι Ρεν, πιο σαφής, και ωμός, λέει ότι: «Χωρίς υπογραφή από Σαμαρά, δεν εκταμιεύεται η 6^η δόση». Ο Σαμαράς, δια του Μιχελάκη (που πήρε «δυσμενή μετάθεση» για το Ιδρυμα Καραμανλή όταν το αφεντικό του έγινε πρωθυπουργός!), επέμενε σε προφορική και όχι γραπτή δέσμευση. Τελικά, αρχηγός της ΝΔ ενδίδει…

Με τέτοιο, λοιπόν, «ρεζουμέ» εκλέγεται Πρωθυπουργός τον Ιούνιο του 2012, και εγκαθίσταται στο Μαξίμου. Όσοι Ευρωπαίοι συνάδελφοί του ανησυχούσαν πριν, πλέον εμφανίζονται ανακουφισμένοι, διότι αποφεύχθηκε, έλεγαν, το χειρότερο. Για αυτούς, ο Τσίπρας.

Ξένος δημοσιογράφος σε έγκυρη καθημερινή αγγλική εφημερίδα, μας έλεγε ότι τόσο ο Όλι Ρέν, όσο και η ίδια η Αγκέλα Μέρκελ, φέρονται να σχολίασαν την εκλογή Σαμαρά κατευναστικά. «Μην ανησυχείτε, θα δει το βουνό και θα το ανέβει, έχει αντοχές», ήταν τα λόγια του πρώτου. Ενώ η Καγκελάριος της Γερμανίας, που δεν είχε διστάσει να μιλήσει σκληρά στον Σαμαρά στις συνάξεις του Λαϊκού Κόμματος, έλεγε ότι «αυτός ο άνθρωπος είναι παρεξηγημένος, μπορεί να χάιδεψε αυτιά για να εκλεγεί, αλλά έχει στοιχεία πολιτικού πού βλέπει μακριά».

Εκείνες τις μέρες, ο συγκεκριμένος πολιτικός δεν έβλεπε σχεδόν τίποτα! Την Παρασκευή 22 Ιουνίου διαπιστώθηκε ότι είχε αρχή αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς στο αριστερό του μάτι, και την επόμενη μέρα, άρον-άρον, χειρουργήθηκε στο Αττικό Νοσοκομείο. Υπήρχε σοβαρή ενόχληση καθ’ όλη τη διάρκεια της μακράς και άχαρης προεκλογικής περιόδου, και οι γιατροί είπαν πως το έντονο στρες εκείνης της δοκιμασίας επιδείνωσε τα πράγματα.

Ο Σαμαράς, λοιπόν, παίρνει τα ηνία της χώρας στα χέρια του «μονόφθαλμος», και με ένα συναισθηματικό σοκ που δεν είναι ασυνήθιστο στους ανθρώπους που αρκεί μία περιπέτεια υγείας για να τους επαναφέρει σε «άλλες σκέψεις και αξίες».

Ο πρωθυπουργός χάνει λοιπόν την 1^η Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις 28 και 29 Ιουνίου, διότι οι γιατροί του απαγορεύουν να μπει σε αεροπλάνο,

Την Δευτέρα, 25 του μηνός, ένα άλλο πρόβλημα υγείας έρχεται να σημαδέψει το ξεκίνημα της πρωθυπουργικής του θητείας. Όχι δικό του αυτή τη φορά, αλλά του καθηγητή Βασίλη Ράπανου στον οποίο είχε «δώσει» το Υπουργείο Οικονομικών, που «για σοβαρούς λόγους υγείας» όμως, ο ίδιος ζήτησε να εξαιρεθεί.

Τότε, ο Α. Σαμαράς, σε συνεννόηση με τους  κυβερνητικούς εταίρους του, Βενιζέλο-Κουβέλη, κατέληξε στη λύση Στουρνάρα για τον οποίο, ενώ υπάρχουν ακόμα και τώρα πολλές γκρίνιες από το πατροπαράδοτο οικονομικό επιτελείο της ΝΔ, ο πρωθυπουργός δεν έχει, επί του παρόντος τουλάχιστον, καμία αμφιβολία ότι «ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος, στη κατάλληλη θέση, την κατάλληλη στιγμή».

Όταν η κατάσταση της υγείας του του επιτρέπει να ταξιδέψει, ο πρωθυπουργός αρχίζει στις 24 Αυγούστου 2012 την ευρωπαϊκή του περιοδεία με δύο σημαδιακούς σταθμούς: Βερολίνο και Παρίσι. Εκεί, σύμφωνα με μαρτυρίες ξένων δημοσιογράφων που έχουν πληροφόρηση από δικές τους έγκυρες πηγές, «εμφανίζεται ένα Σαμαράς εντελώς διαφορετικός». Τι εννοούσαν; Σταχυολογώ, όπως μου τα μετέφεραν:

Καθόλου υποταγμένος. Καθόλου φοβισμένος. Καθόλου απολογητικός. Πολύ to the point. Υπερασπίστηκε τις διαφωνίες του όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του Μνημονίου. Παραδέχτηκε ότι προέχει τώρα η σωτηρία της Ελλάδος, και μέσω αυτής, και της Ευρωζώνης. Ζήτησε πλήρη στήριξη. Είπε πόσο σημαντική θεωρεί την σύμπλευσή του με δύο κόμματα της «ψύχραιμης, ευρωπαϊκής Αριστεράς». Του εξέφρασαν την ικανοποίησή τους που δεν βγηκε ο Τσίπρας. Εκείνος δεν σχολίασε, είπε μόνο «αυτά είναι δικές μας υποθέσεις». Και τους μετέφερε «ένα όραμα για μια Ελλάδα σύγχρονη και υπερήφανη».

Λέγεται πως η Μέρκελ «χάρηκε πολύ για τα όσα άκουσε» και, σύμφωνα με έναν παράγοντα που ήταν εκεί, «άρχισε να αλλάζει γνώμη για τον πρωθυπουργό».

Η μεγάλη έγνοια του Σαμαρά, όμως, όταν ένοιωσε ότι είχε κερδίσει τους ξένους, ήταν η διακυβέρνηση: «να αλλάξουμε σιγά-σιγά, αλλά και αποφασιστικά», έλεγε στους δικούς του ανθρώπους, «το πρόσωπο του τόπου». Το τι έγινε από εκεί και ύστερα, είναι ίσως θέμα άλλου πολιτικού αφηγήματος.

Εδώ, σταθήκαμε στις «πρώτες μέρες». Τότε, που ο πρωθυπουργός έφευγε από το Μαξίμου στα άγρια μεσάνυχτα, έχοντας φάει, στην καλύτερη περίπτωση, ένα μόνο τοστ. Οι άνθρωποι που είναι κοντά του χρόνια, επαναλαμβάνουν συχνά τον στίχο του Ελύτη, (που ο Σαμαράς είχε ως πνευματικό-λογοτεχνικό του πατέρα, διότι ως θρησκευτικό έχει άλλον), από το Άξιον Εστί, που λέει «πέρασαν χρόνια πολλά μέσα σε λίγες ώρες».

«Ο Αντώνης άσπρισε», μας είπε μια επιστήθια φίλη του. «Φαίνεται καταβεβλημένος, αλλά είναι δυνατός».

Εμείς ξέρουμε ότι είναι στιγμές που νοιώθει ακόμα και αδύναμος. «Δεν πάει άλλο», φωνάζει, και όλο το Μαξίμου ακούει το … καθόλου Ελυτικό λεξιλόγιό του. Είναι οι στιγμές που, όπως μας λέει συνεργάτης του στενός, έχει σηκώσει ακόμα μία πέτρα και έχει βρει από κάτω κι άλλη βρωμιά!

 

(*) Το άρθρο αυτό ("πολιτικό αφήγημα", καλύτερα), δημοσιεύεται στη σημερινή, 9/3/2013, "Εφημερίδα των Συντακτών", υπό τον τίτλο "Από αντιμνημονιακός, το καλό παιδί της καγκελαρίου!", με τον οποίο συμφωνώ απολύτως με το πρώτο μέρος, αλλά το δεύτερο δεν προκεύπτει από το κείμενο. Όπως και νάχει, η γοητεία του να εργάζεσαι σε αυτήν την εφημερίδα, είναι ότι κανένα λάθος δεν γίνεται "επί σκοπού", και ότι μπορείς ανοικτά να διαφωνείς και με επιλογές της - κάτι που δεν υπάρχει πιά σε κανένα (και το λέω μετα λόγου γνώσεως), σε κανένα μέσο ενημέρωσης, έντυπο, ηλεκτρονικό, διαδικτυακό.