Τόσο ο ίδιος όσο και ο αδελφός του Φώτης, καθηγητής Βιολογίας στο Ιμπίριαλ Κόλετζ του Λονδίνου, ζουν και εργάζονται έξω, «αλλά σαν να μη λείψαμε ποτέ από τον τόπο μας». Εχουν στενές σχέσεις με συναδέλφους τους της εδώ επιστημονικής κοινότητας, και έχουν βεβαίως και πολλούς φίλους και συγγενείς. Στην Αμερική ο ένας, στην Αγγλία ο άλλος, αισθάνονται τους εαυτούς τους και ως άτυπους πρεσβευτές της χώρας τους.
«Με ρωτάνε πολλές φορές στην Αμερική: Τι θα γίνει, θα χρεοκοπήσει η Ελλάδα; Και τους απαντώ και εγώ με το ίδιο ερώτημα για την Καλιφόρνια. Αντιμετωπίζει τεράστιο πρόβλημα ελλείμματος, και η κρίση εκεί είναι όσο ορατή είναι και στην Ελλάδα. Εχουν μειωθεί εισοδήματα. Υπάρχει μεγάλη ανεργία. Η κατανάλωση έχει πέσει. Οπως και η ζήτηση αγοράς κατοικίας, το real estate. Ο κόσμος προτιμά να ενοικιάζει παρά να αγοράσει κάτι, γι' αυτό και βλέπεις μεγάλη αύξηση στα ενοίκια και μεγάλη πτώση στις τιμές πώλησης των ακινήτων. Αυτό, βεβαίως, επιτείνει την οικονομική κρίση».
«Αυτά που λένε, όμως, για μας σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, κυρίως στη Γερμανία, ότι οι Ελληνες είμαστε τεμπέληδες, απατεώνες και τέτοια, δεν τα ακούμε στην Αμερική». Μιλώντας, στη συνέχεια, για «τα λάθη και τα πάθη μας», που μας οδήγησαν, και αυτά, στην τωρινή κρίση, το γυρίσαμε (λίγο, στην αρχή, και πολύ, στη συνέχεια) σε φιλοσοφικές ασκήσεις του τύπου «αν μπορούσε ο χρόνος να γυρίσει πίσω;».
Γέλασε, κάπως συνωμοτικά ομολογώ, ο συνομιλητής μας, και πολύ σοβαρά, αμέσως μετά, είπε: «Ισως και να μπορούσε». «Ο χρόνος;» επιμείναμε κάπως έκπληκτοι. Και τότε, άρχισε να μας περιγράφει το περίφημο «Πείραμα Μπεμ», που εδώ και μερικούς μήνες αναστάτωσε (πότε θετικά, πότε αρνητικά) τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.
Ο Ντάριλ Μπεμ, καθηγητής Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ, δημοσίευσε φέτος ένα άρθρο με τίτλο «Feeling the Future: Experimental Evidence for Anomalous Retroactive Influences on Cognition and Affect» (http://dbem.ws/FeelingFuture. pdf). Χοντρά χοντρά, ο καθηγητής Μπεμ λέει ότι ο χρόνος δεν πάει μόνο μπροστά, όπως ξέραμε μέχρι τώρα, αλλά μπορεί να πάει και πίσω. Αρα, όπως λέει και ο τίτλος του άρθρου του, ίσως μπορέσουμε «να αισθανθούμε το μέλλον».
Αυτό, κατά τον Μηνά Καφάτο, που έχει γνωριστεί με τον Μπεμ, έχει συμμετάσχει σε συνέδρια μαζί του και έχει αρθρογραφήσει σχετικά με τα πειράματά του, «σημαίνει ότι υπάρχει μία σύνδεση του μέλλοντος με το παρελθόν, ξεκινώντας δηλαδή από το μέλλον και γυρνώντας πίσω προς το παρελθόν».
«Εάν αυτό αποδειχθεί και στο εργαστήριο, ίσως τότε επαληθευτούν όσοι ισχυρίζονται ότι ο άνθρωπος μπορεί, σε ένα ψυχικό υπόβαθρο, να είναι έξω από όσα μέχρι τώρα ξέραμε στο χρόνο και στο χώρο. Οι κβαντομηχανικοί λέμε πως, εάν επαληθευθεί ο Μπεμ, θα χρειαστεί να αναθεωρήσουμε τότε τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον».
Ερώτηση: «Μια τέτοια εξέλιξη θα άνοιγε δρόμο στην αναζήτηση εάν υπάρχει Θεός, εάν υπάρχει ψυχή;»
Σ' αυτή τη συναρπαστική συζήτηση «μπαίνουν» τώρα, από τη μία πλευρά ο Στίβεν Χόκινγκ, άγγλος θεωρητικός φυσικός και κοσμολόγος, με τον Λέοναρντ Μλοντίνοφ, καθηγητή Φυσικής, και από την άλλη ο Μηνάς Καφάτος με τον ινδό γιατρό (ξεκίνησε ως ενδοκρινολόγος, και έπειτα στράφηκε προς την εναλλακτική ιατρική), και σήμερα θεωρητικό επί θεμάτων μεταφυσικής, Ντίπακ Τσόπρα.
Οι Χόκινγκ και Μλοντίνοφ συνέγραψαν το βιβλίο «The Grand Design» («Το Μεγάλο Σχέδιο», στα ελληνικά), στο οποίο, μεταξύ άλλων, υποστηρίζουν ότι ο Θεός δεν δημιούργησε το Σύμπαν και ότι το Big Bang, η πρωταρχική γενεσιουργός έκρηξη, δεν ήταν παρά μια αναπόφευκτη συνέπεια των νόμων της φυσικής. Αρα, λένε, δεν υπάρχει.
Οι Τσόπρα και Καφάτος ήταν οι πρώτοι που απάντησαν σ' αυτό, με δύο κοινά επιστημονικά τους άρθρα (http://www.huffin gtonpost.com/deepakchopra/stephen-hawkings-grandbo_b_708958. html και http://www.huffingto npost.com/deepakchopra/hawkings-grandbookbutw_b_732182.html).
«Παρ' όλο που προερχόμαστε από διαφορετικούς χώρους με τον Τσόπρα, τα επιστημονικά μας ενδιαφέροντα κάπως συναντώνται. Εκείνον τον ενδιαφέρει η επιστήμη από μεταφυσικής πλευράς, εμένα με ενδιαφέρουν οι μεταφυσικές βάσεις της επιστήμης. Με πολλά πράγματα που λέει ο Χόκινγκ συμφωνούμε. Αλλά όταν βάλανε το Θεό μέσα στη συζήτηση, το έκαναν χρησιμοποιώντας μία μεταφυσική προσέγγιση για να κτυπήσουν κάτι μεταφυσικό. Αυτό δεν γίνεται. Λένε, δηλαδή, ότι δεν υπάρχει Θεός, χωρίς να το αποδεικνύουν όμως επιστημονικά. Εγώ πιστεύω ότι, ούτως ή άλλως, δεν μπορεί να αποδειχθεί, επιστημονικά, αυτό.
»Γιατί, μπορεί να αποδειχθεί επιστημονικά ότι υπάρχει; "Οχι. Ούτε αυτό. Ακριβώς γιατί το θέμα είναι μεταφυσικό. Εγώ μπορεί να πιστεύω ότι υπάρχει Θεός, εσύ ότι δεν υπάρχει. Επιστημονικά, ούτε το ένα, ούτε και το άλλο δεν αποδεικνύεται. Οταν λέει ο Χόκινγκ ότι δεν υπάρχει Θεός, ή όταν λέω εγώ ότι υπάρχει, αυτό βγαίνει από τη μεταφυσική αντίληψη και πεποίθηση του καθένα, αλλά δεν υπάρχει καμία επιστημονική επιβεβαίωση ούτε του ενός, ούτε του άλλου".
»Από την άλλη, όμως, έρχεται τώρα η κβαντομηχανική, και ανοίγει την πόρτα της μεταφυσικής! Και βάζει πλέον ερωτήματα, που παλιά ήταν ερωτήματα "καθαρής φιλοσοφίας". Η κλασική φυσική αυτήν την πόρτα δεν την δέχεται».
Ο Τσόπρα ήταν γιατρός. Διαχωρίζει το σώμα από αυτό που ονομάζει ψυχή. Τι είναι ψυχή; «Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα όλων των αιώνων. Η ψυχή μοιάζει να είναι κάτι που φεύγει από το χώρο και το χρόνο. Θα μπορούσα να πω ότι είναι άφθαρτη».
Υπάρχει, όμως; Ή δεν το ξέρουμε ούτε αυτό; «Νομίζω ότι μπαίνουμε πια στη μεταφυσική. Δηλαδή στο τι πιστεύει και τι παραδέχεται ο κάθε άνθρωπος. Αλλά, ορισμένα «ερωτήματα», όπως π.χ. ότι ο χρόνος δεν είναι απόλυτος, ή ότι ο χώρος δεν είναι απόλυτος, ότι υπάρχει κάτι άλλο παραπέρα από τον χρόνο και τον χώρο, τίθενται σήμερα από την επιστήμη, όπως συμβαίνει με τα πειράματα του Μπεμ. Μπορεί και να βρισκόμαστε μπροστά σε συνταρακτικές ανατροπές της έως τώρα επιστημονικής προσέγγισης που δεν άνοιγε το παράθυρο του αγνώστου. Το κάνει τώρα η κβαντομηχανική, και δεν αποκλείεται να ανακαλύψουμε ότι ναι, υπάρχει "κάτι άλλο", πέρα από το χρόνο και το χώρο!».
*Η επιστήμη θέλει ανοιχτά μυαλά. Γενικώς, βασίζεται στην απόδειξη. Υπάρχουν πόρτες που παραμένουν ερμητικά κλειστές. Η προοπτική να ανοίξουν κάποτε, «με αποδείξεις στο εργαστήριο, και όχι στη σφαίρα της μεταφυσικής», σε άλλους προκαλεί ενθουσιασμό, σε άλλους φόβο. Πέρα από το χώρο και το χρόνο που ξέρουμε (όσο ξέρουμε), υπάρχει κάτι άλλο; Μπορούμε, άραγε, να κινηθούμε αντίστροφα από την... πεπατημένη; Για παράδειγμα, από το μέλλον προς το παρελθόν; Ενδιαφέρον. Ισως ανακαλύψουμε αν υπάρχει ψυχή και τι είναι. Ισως φύγουμε από την κρίση προς τα πίσω, και να δημιουργήσουμε μια καλύτερη, παλιά Ελλάδα!
ΥΓ: Το κομματι δημοσιεύτηκε στην "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία" 10.07.2011
Πολύ ενδοιαφέρον. Πάντως επιστημονικά είναι πιο εύκολο να αποδείξει κάποιος ότι υπάρχει κάτι παρά ότι δεν υπάρχει.
ReplyDelete