Σύγκλητος που δίδασκε...

Tου Πασχου Mανδραβελη*

Η Ελλάδα δεν έχει τις υψηλότερες δαπάνες για την ανώτατη παιδεία στον ΟΟΣΑ (ως ποσοστό του ΑΕΠ), όπως εκ παραδρομής γράψαμε την περασμένη Κυριακή. Εχει όμως από τις υψηλότερες στον ΟΟΣΑ. Σύμφωνα με τη Eurostat, η Ελλάδα ξοδεύει το 1,44% του ΑΕΠ στην ανώτατη εκπαίδευση, όταν η κραταιά Γερμανία δίνει το 1,14% του ΑΕΠ, οι ΗΠΑ το 1,33% και ο μέσος όρος της Ευρώπης των «27» είναι στο 1,15%. Αντιθέτως, η παιδεία που χαντακώνουμε είναι η δευτεροβάθμια. Η Ελλάδα δίνει στα γυμνάσια και λύκεια το 1,14% του ΑΕΠ, όταν μέχρι και η Εσθονία δίνει το 2,32%. Ο μέσος όρος της Ευρώπης των «27» είναι 2,25%.

Τι γίνονται αυτά τα πολλά λεφτά, αφού και τα ελληνικά πανεπιστήμια (μετά από τόσα χρόνια κολοβής αυτοδιοίκησης, που τώρα υπερασπίζονται οι πανεπιστημιακοί) συνεχίζουν να πατώνουν στις διεθνείς κατατάξεις; Το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν ξέρει. Τα ακαδημαϊκά ιδρύματα, οι σχολές των οποίων μετρούν κι αξιολογούν κάθε πτυχή της ελληνικής πραγματικότητας, ούτε μετριούνται ούτε αξιολογούνται. Για την ακρίβεια, οι ημέτεροι πανεπιστημιακοί έδωσαν σκληρές μάχες κατά κάθε αξιολόγησης. Θεωρούν ποταπό (ή ακόμη χειρότερα: αγοραία καπιταλιστικό) να μαθαίνουμε τι στην ευχή κάνουν το 1,44% του ΑΕΠ που απλόχερα τους δίνει η ελληνική κοινωνία, όταν οι Γερμανοί (που μας δανείζουν) δίνουν το 1,14%.

Στη λογική του «πάρε τα λεφτά και τρέχα» (αλλά με πιο πομπώδεις λέξεις) κάνουν και τη συζήτηση για την αλλαγή του πλαισίου διοίκησης των ΑΕΙ. Σύμφωνα με την πρόταση του υπουργείου Παιδείας, στο δεκαπενταμελές συμβούλιο διοίκησης θα υπάρχουν οκτώ μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, τα οποία θα επιλέγουν άλλα επτά εξωπανεπιστημιακά μέλη για να συνδεθεί το πανεπιστήμιο με την κοινωνία ή να μεταφέρουν τεχνογνωσία. Αυτό για κάποιους καθηγητές της Νομικής θεωρείται αντισυνταγματικό διότι, όπως λένε, πλήττεται το «αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ». Δεν ξέρουμε αν το Σύνταγμα είναι παράλογο ή αν έτσι ερμηνεύεται, αλλά ένα όργανο στο οποίο η πλειοψηφία είναι πανεπιστημιακοί και αυτοί οι πανεπιστημιακοί μόνοι τους επιλέγουν τους υπόλοιπους, μάλλον είναι «αυτοδιοίκητο». Κι αν δεν είναι τότε από κάπου αλλού θα διοικείται. Από πού; Από τον Αρη;

Η λογική γεννήθηκε στην Ελλάδα, αλλά μάλλον μετανάστευσε νωρίς. Ετσι η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αθηνών αποφάσισε να μην εφαρμόσει τον νόμο. Το «αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ» έχει γίνει μάλλον κάτι σαν το Κόσοβο: ανεξάρτητο από τους νόμους (αλλά όχι από τα λεφτά) του κράτους. Κι εδώ μπαίνουν κάποια ερωτήματα: αν η Σύγκλητος του μεγαλύτερου ελληνικού πανεπιστημίου –που έχει μάλιστα και τη μεγαλύτερη νομική σχολή– δηλώνει ότι δεν θα εφαρμόσει τους νόμους, τι πρέπει να κάνει το ΠΑΜΕ; Γιατί να μην κλείνουν επ’ αόριστον λιμάνια και αεροδρόμια οι ταξιτζήδες. Προφανώς, κάποιο νόμο παραβιάζουν κι αυτοί, αλλά με τη βούλα και της μεγαλύτερης νομικής της χώρας, ο νόμος είναι κάτι σχετικό. Αν μάς βολεύει τον εφαρμόζουμε. Αν όχι, κλείνουμε το μαγαζί, σαν να είναι του μπαμπά μας.

Τέτοια γράμματα, λοιπόν, έμαθαν οι νέες γενιές και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Τα ελληνικά ΑΕΙ κατάφεραν να πατώνουν και με τα «χαμερπή» ποσοτικά κριτήρια αλλά και με τα υψηλόφρονα «ποιοτικά», διά των οποίων μας παραμυθιάζουν. Εκτός, πάλι, αν η ποιότητα που οραματίζεται η Σύγκλητος είναι του ΣΑΤΑ και του ΠΑΜΕ...

* Δημοσιεύτηκε στην "Καθημερινή", 24.07.2011, και αναδημοσιεύεται εδω με την άδειά του. Αναρωτιέμαι πολλές φορές. Αυτή η "κοινή λογική", που διατυπώνεται και σ' αυτό το άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη, γιατί - που να πάρει - δεν είναι "κοινή";