Στο κατάστρωμα του Τιτανικού

Της Μιραντας Ξαφα*

Η εξαγγελία δημοψηφίσματος από τον πρωθυπουργό κ. Παπανδρέου αιφνιδίασε τους πάντες και ενίσχυσε την αντίληψη ότι η Ελλάδα είναι αναξιόπιστος συνομιλητής. Τα ερώτημα που επρόκειτο να τεθεί στο δημοψήφισμα, κατά τον υπουργό Δικαιοσύνης κ. Καστανίδη, ήταν «αν η δανειακή σύμβαση, συνοδευόμενη από τα παραρτήματα, γίνεται αποδεκτή από τον ελληνικό λαό». Δεδομένου ότι το δεύτερο πακέτο διάσωσης της ελληνικής οικονομίας και η δανειακή σύμβαση που το συνοδεύει δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί, προφανώς το δημοψήφισμα δεν θα μπορούσε να γίνει πριν από τα μέσα Ιανουαρίου, όταν επρόκειτο να ολοκληρωθεί και η ανταλλαγή των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου στα χέρια ιδιωτών με νέα ομόλογα, με κούρεμα 50% στην ονομαστική τους αξία (το λεγόμενο PSI). Η αβεβαιότητα που θα δημιουργούσε το δημοψήφισμα θα προκαλούσε αναστάτωση στις αγορές όλο αυτό το διάστημα και θα δυσχέραινε τη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων της Ιταλίας και της Ισπανίας, που δεν αντέχουν για πολύ να δανείζονται με τα σημερινά επιτόκια. Είναι επομένως προφανής ο λόγος για τον οποίο οι Ευρωπαίοι ηγέτες, αφού συνήλθαν από το σοκ της ανακοίνωσης, έστειλαν τελεσίγραφο ότι το δημοψήφισμα δεν μπορεί να καθυστερήσει πέρα από τις 4 Δεκεμβρίου και ότι πρέπει να τεθεί ως θέμα παραμονής της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.

Η απόφαση του πρωθυπουργού να αναγγείλει δημοψήφισμα 11 μέρες πριν από την έγκριση της 6ης δόσης της τρέχουσας δανειακής σύμβασης από το διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ δείχνει μια επικίνδυνη άγνοια των διεθνών κανόνων. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες και το ΔΝΤ δεν μπορούν να βοηθήσουν μία χώρα που δεν θέλει να δεσμευτεί. Οταν ο αποδέκτης του δανείου δεν έχει αποφασίσει αν θέλει το δάνειο και τους όρους που το συνοδεύουν ή όχι, πώς θα εκταμιευτεί η επόμενη δόση; Και πώς οι ομολογιούχοι θα δεχθούν να ανταλλάξουν τα ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου με νέα ομόλογα χαμηλότερης αξίας όταν δεν ξέρουν αν η Ελλάδα θα τηρήσει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου; Αν η εξαγγελία του δημοψηφίσματος είχε γίνει μετά την εκταμίευση της 6ης δόσης που είχε προγραμματιστεί για τις 11 Νοεμβρίου, η Ελλάδα θα είχε αρκετά ταμειακά διαθέσιμα για να καλύψει τις υποχρεώσεις της μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου. Το ενδεχόμενο της μη καταβολής της δόσης δημιούργησε κίνδυνο άτακτης χρεοκοπίας, με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν τα χρηματιστήρια διεθνώς και να εκτοξευθούν τα spreads σε νέα επίπεδα ρεκόρ καθώς τα κεφάλαια αναζήτησαν ασφαλές καταφύγιο σε ρευστό και ομόλογα ΑΑΑ.

Μπείτε τώρα στη θέση των Ευρωπαίων ηγετών, που βλέπουν τη συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου για τη σταθερότητα της Ευρωζώνης να καταρρέει πριν ακόμη στεγνώσει το μελάνι, και θα καταλάβετε την οργή τους για τη συμπεριφορά της Ελλάδας. Είχε προηγηθεί η συμφωνία της 21ης Ιουλίου, που συνέφερε τις τράπεζες αλλά όχι την Ελλάδα, καθώς δεν προέβλεπε διαγραφή χρέους. Στη συνέχεια διέρρευσε η εμπιστευτική έκθεση του ΔΝΤ, που διαπίστωνε ότι το χρέος της Ελλάδας δεν είναι βιώσιμο με τους ρυθμούς που προχωρούν η δημοσιονομική προσαρμογή και οι διαρθρωτικές αλλαγές. Η έκθεση αυτή, για την οποία η Ελλάδα χρωστάει ένα μεγάλο «ευχαριστώ» στο ΔΝΤ, αποτέλεσε το έναυσμα για τη συμφωνία διαγραφής του μισού χρέους προς τους ιδιώτες ομολογιούχους, που επετεύχθη τα ξημερώματα της 27ης Οκτωβρίου. Λίγες μέρες μετά, ανακοινώνεται το δημοψήφισμα και δημιουργείται χάος.

Οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν δεν θα είχαν συμβεί αν η Ε. Ε. και το ΔΝΤ δεν είχαν ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται να εκταμιευτεί η επόμενη δόση του δανείου αν η Ελλάδα δεν αποφασίσει τι θέλει να κάνει. Είναι προφανές πως η άμεση προκήρυξη εκλογών θα δυσχέραινε αφάνταστα την έγκριση του 2ου πακέτου διάσωσης και του προϋπολογισμού του 2012. Ομως, αφού ο πρωθυπουργός ανακάλεσε την απόφαση για δημοψήφισμα, άρχισαν οι διαφωνίες μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης ως προς τη διάρκεια, την εντολή και τη σύνθεση της προσωρινής κυβέρνησης που θα ακολουθούσε. Τη στιγμή που το σκάφος βουλιάζει, τα κόμματα ανακατανέμουν τις καρέκλες στο κατάστρωμα του Τιτανικού. Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει, επομένως, το γεγονός ότι οι ξένοι αναρωτιούνται αν η Ελλάδα θέλει να σωθεί.

* Δημοσιευτηκε στις 06. 11.2011 στη "Καθημερινή".


Από το BiblioNet, το ακόλουθο σύντομο βιογραφικό της:


Η Μιράντα Ξαφά γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου τελείωσε τις βασικές οικονομικές σπουδές στο Pierce College. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο University of Pennsylvania των ΗΠΑ, όπου ολοκλήρωσε την διδακτορική της διατριβή το 1979, μελετώντας τις εκπτώσεις στις εισαγωγές βιομηχανικών προϊόντων από τη συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Από το 1980 μέχρι τον Απρίλιο του 1991 εργάστηκε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) στην Ουάσινγκτον, όπου ασχολήθηκε με τον σχεδιασμό και την παρακολούθηση σταθεροποιητικών προγραμμάτων, κυρίως στη Λατινική Αμερική. Από τον Μάιο του 1991 έως τον Οκτώβριο του 1993 εργάστηκε στην Αθήνα, με άδεια από το ΔΝΤ, ως οικονομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού, Κων/νου Μητσοτάκη. Στη συνέχεια εργάστηκε στην επενδυτική τράπεζα "Salomon Brothers" στο Λονδίνο, αρχικά ως οικονομολόγος και από το 1997 ως global currency strategist για τις αναδυόμενες αγορές. Το 2004 διορίστηκε, με απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης, αναπληρώτρια εκτελεστική διευθύντρια στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ως εκπρόσωπος της Ελλάδας), θέση στην οποία παρέμεινε έως το 2009, όταν τη διαδέχθηκε αρχικά ο κ. Χρήστος Χατζηεμμανουήλ (δεν αποδέχθηκε τον διορισμό), και στη συνέχεια ο καθηγητής κ. Παναγιώτης Ρουμελιώτης. Έχει διδάξει οικονομικά στα Πανεπιστήμια της Pennsylvania και Princeton των Ηνωμένων Πολιτειών και έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες πάνω σε θέματα που αφορούν το διεθνές εμπόριο, την κίνηση κεφαλαίων, την κρίση των χρεών και την Ευρωπαϊκή Κοινότητα.