Ο Venet στις Βερσαλλίες

 

Μετά τον Jeff Koons, τον Xavier Veilhan, τον Takashi Murakami, σειρά του Bernar Venet να αποδεχτεί την πρόσκληση που απευθύνει το Ανάκτορο των Βερσαλλιών, κάθε χρόνο, σε έναν σύγχρονο καλλιτέχνη. Η έκθεση αυτή δεν αποτελεί, είναι αυτονόητο, μια μονογραφία του Bernar Venet, απλούστατα διότι το Ανάκτορο των Βερσαλλιών δεν είναι ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης και δεν έχει ως αποστολή να διοργανώνει τέτοιου είδους εκθέσεις, τις οποίες παρουσιάζουν εξάλλου άλλοι φορείς, με τρόπο εύστοχο και πρόσφορο. Στις Βερσαλλίες, απεναντίας, δεν παύουμε να αναρωτιόμαστε ποια μπορεί να είναι η πιθανή σχέση ανάμεσα στα έργα τού σήμερα και σε αυτήν την "κληρονομιά της ανθρωπότητας" που συγκροτούν το Ανάκτορο, ο διάκοσμός του, οι κήποι του και το τοπίο που το περιβάλλει, τοπίο άλλωστε εξ ολοκλήρου διαμορφωμένο γύρω από αυτό. Από την άποψη αυτή, η έκθεση "Ο Venet στις Βερσαλλίες" καινοτομεί σε σχέση με εκείνες που προηγήθηκαν. Πράγματι, η έκθεση επιλέγει να καταλάβει το χώρο του κτήματος με τρόπο ευρύ και τολμηρό, εφόσον ανοίγει με ένα έργο που υποδέχεται τον επισκέπτη από την Πλατεία των Όπλων κιόλας, περιβάλλοντας το έφιππο άγαλμα του βασιλέως, και εκτείνεται νωχελικά, με τρόπο κλασικότερο, στα παρτέρια του ανακτόρου του Λουδοβίκου 14^ου. 

Γιατί τον Bernar Venet; Όχι μόνο διότι η εναλλαγή μεταξύ Γάλλων και ξένων καλλιτεχνών επεφύλασσε φέτος τον προγραμματισμό των Βερσαλλιών σε έναν καλλιτέχνη "Γάλλο ή που να εργάζεται στη Γαλλία", αλλά κυρίως διότι κατόπιν ωρίμου σκέψεως εκτίμησα ότι το έργο του παρουσιάζει χαρακτηριστικά που το καθιστούν ενδιαφέρον να παρουσιαστεί στις Βερσαλλίες. Το έργο του, πράγματι, θέτει δύο ζητήματα που αφορούν τις Βερσαλλίες κατά πρώτο λόγο, το ζήτημα του μνημειώδους χαρακτήρα και εκείνο της σχέσης ενός σύγχρονου έργου με ένα προϋπάρχον πλαίσιο, είτε το πλαίσιο αυτό είναι αστικό, φυσικό είτε ιστορικό.

Αυτή η ιδιότητα, αυτή η διάθεση που διατρέχουν το έργο του στο σύνολό του, οδήγησαν τον Bernar Venet να εκθέσει σε τόσους δημόσιους χώρους, στη Γαλλία και το εξωτερικό, από τη Νίκαια όπου έζησε και εργάστηκε, και με την οποία τον συνδέει η γενέτειρά του, το Σατώ-Αρνού-Σαιντ-Ωμπάν, στις Άλπεις της Άνω Προβηγκίας, ως την Κολωνία, το Πεκίνο, το Oκλαντ, το Μετς, μια πόλη που αγαπώ ιδιαίτερα, το Μαϊάμι, τη Νέα Υόρκη, ακόμα και τη Σεούλ.

Να προσθέσω ότι αυτό που μου αρέσει στο έργο του Venet είναι η αυστηρότητά του που τόσο ωραία συνδιαλέγεται με την άλλη όψη των Βερσαλλιών, εκείνη την τόσο λιτή του Μανσάρ, η οποία φέρει τη σφραγίδα της τέχνης της σύνθεσης και της στερεοτομίας, την μπαρόκ όψη των Βερσαλλιών.

Το έργο του Venet, που επιδίδεται στην αυστηρότητα, στο μαύρο, στην πίσσα, στη σταθεροποιημένη σκουριά του ατσαλιού Κορτέν, που υποβάλλεται στην ακρίβεια του μαθηματικού υπολογισμού, αλλά ξέρει και να αφήνεται στην ευτυχία που χαρίζει στον καλλιτέχνη το τυχαίο, το απρόοπτο, το μοιραίο και το απροσδόκητο, συναντά έτσι τη διττή προσωπικότητα του Ανακτόρου των Βερσαλλιών του οποίου τα σύνολα είναι καθορισμένα, με τρόπο αμετάκλητο, από τους κανόνες του πνεύματος αλλά όπου, σε κάθε γωνιά, τα ιζήματα του χρόνου και της ιστορίας αποδεικνύουν ως ποιο σημείο, σε ένα ανθρώπινο έργο, θα ήταν μάταιο να επιχειρήσει κανείς να προβλέψει τα πάντα και να ρυθμίσει τα πάντα. Όσον αφορά το έργο του Bernar Venet, η επιλογή της αυστηρότητας θα μπορούσε να ορίζει ένα έργο πεζό και στεγνό. Δεν συμβαίνει διόλου κάτι τέτοιο, διότι σε αυτόν τον καλλιτέχνη, τις ιδιότητες του πνεύματος υπερβαίνει διαρκώς η πλέον μύχια προσωπικότητά του, εκείνη που τρέφεται με τον Άνθρωπο, με το άτομο που ουδέποτε έχει απαρνηθεί τις αρετές της γενέτειράς του της Μεσογείου.

Ευθεία γραμμή ή καμπύλη; Ιδού κάτι αμφιλεγόμενο που αφορά τις Βερσαλλίες και καθορίζει την αμφισημία τους, η οποία μοιράζεται ανάμεσα στον μαχόμενο κλασικισμό και τον πειρασμό του μπαρόκ. Ιδού μια διαμάχη που διαπερνά το έργο του Bernar Venet απ' άκρη σ' άκρη.

Ο Bernar Venet βρίσκεται στο στοιχείο του στις Βερσαλλίες. Νιώθει καλά στις Βερσαλλίες. Οι Βερσαλλίες τού πάνε. Τον ευχαριστώ που δέχτηκε, με γενναιοδωρία και πάθος, την πρόκληση αυτής της πρόσκλησης που του υπόσχεται μεγάλες χαρές μα και μεγάλα βάσανα, τον εκθέτει στο στοργικό κι έκπληκτο βλέμμα ενός ευρέος κοινού, αλλά και στην απαιτητική ματιά της κριτικής, και καμιά φορά μάλιστα, το ξέρουμε, στην εχθρότητα προκαταλήψεων απαρηγόρητων που ο κόσμος αλλάζει και η ανθρωπότητα προχωρά, κι όμως, για να παραφράσουμε τον Γαλιλαίο, "γυρίζει"

Jean-Jacques Aillagon

πρώην υπουργός

Πρόεδρος του Δημοσίου Ιδρύματος του Ανακτόρου,

του Μουσείου και του Εθνικού Κτήματος των Βερσαλλιών

Διάρκεια έκθεσης: 1η Ιουνίου έως 1η Νοεμβρίου 2011