Καλώς τον Τρυγητή

Αθηναγόρα Αστεριάδη, "Γυναίκες στον Τρύγο" (1966)

          Ο Σεπτέμβριος είναι ο ένατος μήνας του Γρηγοριανού Ημερολογίου, με διάρκεια 30 ημερών. Η λέξη Σεπτέμβριος έχει ρίζα λατινική , September (Σεπτέμπερ), που προέρχεται από το αριθμητικό septem (σέπτεμ=επτά), καθώς ήταν ο έβδομος μήνας του αρχαίου δεκάμηνου ρωμαϊκού ημερολογίου. Αργότερα, με την προσθήκη του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου, ο Σεπτέμβριος μετακινήθηκε στην ένατη θέση, χωρίς όμως να αλλάξει η ονομασία του.

·        Η Ρωμαϊκή Σύγκλητος θέλοντας να κολακέψει τον αυτοκράτορα Τιβέριο (14-37), αποφάσισε να δώσει το όνομά του στον μήνα Σεπτέμβριο. Αυτός σοφά ποιών αρνήθηκε, επειδή υποστήριξε ότι οι συχνές αλλαγές στις ονομασίες των μηνών μόνο σύγχυση προκαλούν.

·        Τον μήνα αυτό στην Ρώμη τελούνταν μεγάλες γιορτές, όπως τα «Καπιτώλια» και τα «Ρωμαία» ή Ρωμαϊκοί Αγώνες (Ludi Romani, Λούντι Ρομάνι) προς τιμή του Δία (κάτι σαν Ολυμπιακοί Αγώνες των Ρωμαίων). Την 1^η Σεππτεμβρίου προσδιοριζόταν ο ετήσιος φόρος που έπρεπε να καταβάλουν οι Ρωμαίοι πολίτες (indictio), εξού και Ινδικτιών, που στο Βυζάντιο γιορταζόταν ως Πρωτοχρονιά και συνέπιπτε με το νέο εκκλησιαστικό έτος (Αρχή της Ινδικτιώνος).

·        Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Σεπτέμβριος αντιστοιχούσε στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Μεταγειτνιώνα  και στο πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Βοηδρομιώνα. Δεσπόζουσα γιορτή στην Αθήνα ήταν τα  περιώνυμα Ελευσίνια Μυστήρια.

·        Η 1^η  Σεπτεμβρίου συνδέεται με ποικίλες προλήψεις. Οι έγκυες απείχαν από κάθε εργασία για να μη γεννηθεί το παιδί τους με το σημάδι του Αγίου Συμεών του Στυλίτη, που γιορτάζει αυτήν ημέρα (Συμεών/ σημαδεύω).  Η 1^η Σεπτεμβρίου θεωρείται η «Ημέρα του Χρονογράφου», καθώς πιστεύεται ότι ο χάρος γράφει όσους θα πεθάνουν κατά την διάρκεια του χρόνου. Για να ξορκίσουν τον Χάροντα οι νοικοκυραίοι σπάνε ένα ρόδι στην είσοδο του σπιτιού τους.

·        Ο Σεπτέμβριος έχει διάφορες ονομασίες στο λαϊκό καλεντάρι: Χινόπωρος (επειδή θεωρείται ο ο πρώτος μήνας του Φθινοπώρου), Ορτυκολόγος (λόγω του περάσματος των ορτυκιών που αποδημούν νότια), Τρυγητής (λόγω του τρύγου, που είναι η κύρια   αγροτική απασχόληση το μήνα αυτό) και Σταυρίτης( από την μεγάλη εορτή της  Υψωσης του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου).

Συνεισφορά στο filoftero από τον Τάκη Λεμπέση, εκ τών δημιουργών του www.sansimera.gr