ΣΧΟΛΙΟ-ΠΟΤΑΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ "ΕΠΑΝΕΚΤΕΛΕΣΗ" ΤΟΥ "ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ" ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΑΚΗ ΡΟΥΒΑ

Από αριστερά: Θεόδωρος Δημήτριεφ (ηθοποιός και τραγουδιστής), Οδυσσέας Ελύτης, Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Κατράκης, Γρηγόρης Μπιθικώτσης

Από τον φίλο εκπαιδευτικό και συνθέτη-στιχουργο-ερμηνευτή Περικλή Κυπραίο, έλαβα και αναδημοσιεύω το ακόλουθο άρθρο-παρέμβαση στη συζήτηση που έχει ανοίξει για το γεγονός ότι με την έγκριση και τις ευλογίες του Μίκη Θεοδωράκη, θα ερμηνεύει το μνημειώδες έργο του "Αξιον Εστί", ο Σάκης Ρουβάς.

Ο Θεοδωράκης μελοποίησε το ποιητικό έπος του Οδυσσέα Ελύτη, με τον ανυπέρβλητο λαϊκό τραγουδιστ΄λη Γρηγόρη Μπιθικώτση, και αφηγητή τον, ..., (νομίζω πως δεν μπορούσε να ήταν άλλος, παρά μόνο ίσως ο Μινωτής), μεγάλο Μάνο Κατράκη.

Ο Περικλής είναι χειμαρρώδης, θα το διαπιστώσετε. Αλλά, και ως χείμαρρος, είναι καθάριος, έντιμος, και ευθύς. 

Αν και δεν έχω ακούσει αυτήν την "επανεκτέλεση" (δεν ξέρω κάν πότε θα γίνει) του Ρουβά, συμφωνώ με τον Περικλή σε πολλά που γράφει, διότι προσεγγίζει το θέμα μόνο με αγάπη για το τραγούδι, αλλά και για ότι συμβολίζει για τον καθένα από μας το συγκεκριμένο έργο.

Έχω ακούσει πολλές καλές επανεκτελέσεις στη ζωή μου. Έχω βιώσει, όμως, και πολλές ... τραγωδίες. Αυτές συνέβησαν όποτε ο τολμών δεν μέτρησε καλά το μέγεθος του τραγουδιού. Πίστεψε πως ήταν στα μέτρα του, και αποδείχτηκε αλλιώς. 

Ενδεικτικά: Κανείς δεν μπορεί να πεί την "Συννεφιασμένη Κυριακή", εκτός απ' τον Τσιτσάνη. Το 'Εβαλ' ο Θεός Σημάδι", εκτός από τον Ξυλούρη. Το "Ποιός ειν' τρελλός απ' έρωτα", εκτός από την Φλέρυ Νταντωνάκη. Το The Wall εκτός από τους Pink Floyd. To Stairway to Heaven εκτός από τους Led Zeppelin. Το Wonderful World, εκτός από τον Louis Armstrong. To Hallelujah, εκτός από τον Leonard Cohen.

Μη τρελλαθούμε, λοιπόν!

Όσο για τις επανεκτελέσεις στην κλασική μουσική, κατά πρώτον πρόκειται για παραλλαγές, που είναι πολύ διαφορετικό, και κατά δεύτερον, γίνονταν από συνθέτες-μεγαθήρια επάνω σε έργα άλλων συνθετών-κολοσσών.

Μη τρελλαθούμε εντελώς!

Ακολουθεί το άρθρο του Περικλή Κυπράιου:

Ένα έργο σαν το « Άξιον εστί» του Ελύτη μελοποιημένο από το Μίκη Θεοδωράκη και ερμηνευμένο από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση “τελείται” . Από εκεί και πέρα “επανεκτελείται”. Για όσους ακόμα εναπομείναντες Έλληνες που γνωρίζουν τη σημασία των λεπτών γλωσσικών διαφορών, το ζήτημα είναι σοβαρό. Το “τελείται” παραπέμπει σε τελετουργία . Το “επανεκτελείται” σε διεκπεραίωση που στην καλύτερη των περιπτώσεων οφείλεται σε αδυναμία παρουσίας του πρωτοτύπου!

Η άποψη ότι οι νεότεροι έρχονται σε επαφή με τεράστιας αξίας έργα πολιτισμού μέσω “επανεκτελέσεων» μάλλον δεν έχει σύμμαχο την πραγματικότητα. Είμαι 52 ετών και εκπαιδευτικός. 

Δεν γνωρίζω καμία περίπτωση νέων ανθρώπων που τους αποκαλύφθηκε η αξία του « Άξιον εστί» από επανεκτέλεση. Ή θα είχαν γονείς που τους μύησαν στο πρωτότυπο ή λόγω χαρισματικής ψυχονοητικής δομής οδηγήθηκαν σχεδόν από μαγνητισμό στο να παραδοθούν χωρίς ίχνος αντίστασης σ’ αυτό που είχε τελεστεί στο παρελθόν! Την πνοή και την κατεύθυνση προς το μέλλον την έδωσαν οι ίδιοι , ακριβώς επειδή κατανόησαν «τα μεγέθη» του παρελθόντος. Μετά το θάνατο του Μάνου Χατζηδάκι , προκλήθηκε μια τεράστια έκρηξη σεβασμού προς το πρόσωπο του Μίκη Θεοδωράκη. Δεν υπονοώ ότι δεν τον αξίζει. Κάθε άλλο!

Η μετατροπή όμως ενός σημαντικότατου κοινού θνητού σε “θεότητα” δημιουργεί “παρενέργειες”. Η εποχή που η αξία του Μίκη Θεοδωράκη εκτινάχθηκε στα ύψη ήταν ακριβώς τότε που ο όρος “υπερβολή” αντικαταστάθηκε με τον όρο “overdose”. Συναγωνιστές της γενιάς του σε έπειθαν για την επίγνωση της αξίας του ακόμα και με τη σιωπή τους. Οι “ζηλωτές” αναδρομικά “μαγεμένοι” θαυμαστές του αναφέρονταν σ’αυτόν με τον όρο “respect”  κάνοντας και μια αδιόρατη κάμψη του σώματος. Η δουλικότητα με ενδεχόμενο δόλο ουδεμία σχέση έχει με το σεβασμό!

Ο Μίκης Θεοδωράκης είναι απλώς άνθρωπος! Η μουσική του σε αρκετές περιπτώσεις κατάφερε να μας συντονίσει με το θείον. Αν ένιωσε ο ίδιος σαν θεός δεν το γνωρίζω. Εύχομαι να μην συνέβη κάτι τέτοιο. Ο λόγος είναι απλός. Κάθε “ορθοδοξία” έχει και τις “αιρέσεις” της και κυρίως κάθε θεός έχει τον διάβολό του!

Ο Μίκης -επειδή τον τιμώ βαθιά- πρέπει να προστατέψει ο ίδιος τον εαυτό του από την πιθανότητα να θεωρηθεί “Ινδική θεότητα”. Αυτή με τα πολλά χέρια. Δεν γίνεται να διευθύνει με το ένα ζευγάρι χέρια την εκπληκτική ορχήστρα με τον Μπιθικώτση και με το άλλο το Ρουβά , υποστηριζόμενο πιθανόν από κάποιο μπαλέτο. “Ανάξιον εστί» και δεν πρέπει!

Υ.Γ . Και ας υποθέσουμε ότι ο ερμηνευτής Μπιθικώτσης – που από το μισόκλειστο στόμα του οι λέξεις και οι νότες σχεδόν εκτοξεύονταν σφυρηλατημένες – “εκτοπίστηκε” από τον performer Σάκη με την απαστράπτουσα οδοντοστοιχία. Με το σκέλος της αφήγησης του κειμένου τι θα γίνει; Αν η θηριώδης φωνή του Μάνου Κατράκη δεν επαρκεί για να μάθουν οι νεότερες γενιές τι σημαίνει “φωνητικός σεισμός” , θα έπρεπε ήδη να έχει εξασφαλιστεί και η συμμετοχή του “εγκέλαδου της βλακείας” Μάρκου Σεφερλή στο …..πνευματικό event!