ΝΑ ΑΠΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΜΑΣ ΖΩΗ ΑΠΟ ΤΑ ΤΑΜΠΟΥ ΤΗΣ*

Αναδημοσιεύω σήμερα από την «Καθημερινή» της 16^ης Φεβρουαρίου, το άρθρο αυτό του Τάκη Θεοδωρόπουλου, που αναφέρεται σε μια «λεπτομέρεια» από την συζήτηση την περασμένη εβδομάδα στη Βουλή για τις τηλεοπτικές άδειες του Νίκου Παππά και της κυβέρνησής του. Η κουβέντα, όπως συμβαίνει πάντα, εξόκειλε. Και κάποια στιγμή προέκυψε και ο Ιωάννης Μεταξάς! Υπάρχουν ονόματα, και λέξεις, και όροι, και σύμβολα στην Ελλάδα που είναι ηλεκτρισμένα. Τα ακουμπάς, και γίνεται βραχυκύκλωμα. Το κομμάτι που ακολουθεί, αφορά ακριβώς αυτό!

Την Παρασκευή στη Βουλή ο Νίκος Δένδιας, απευθυνόμενος στην αριστερά, τόλμησε να αναφερθεί στον Ιωάννη Μεταξά. Είχε προηγηθεί διαξιφισμός ανάμεσα στον κ. Παφίλη του ΚΚΕ, ο οποίος, απαντώντας στον κ. Παππά της Χρυσής Αυγής, απεφάνθη ότι ο Μεταξάς δεν ήταν πατριώτης. Εκτός από τα ρετσινόλαδα και τα γνωστά, δεν αποφυλάκισε τους κομμουνιστές για να τους επιτρέψει να αγωνιστούν στην Αλβανία. Δεν χρειάζεται να ξέρεις καλά την Ιστορία της εποχής για να θυμηθείς ότι το 1940 η Σοβιετική Eνωση ήταν σύμμαχος της ναζιστικής Γερμανίας, ότι ο Νίκος Ζαχαριάδης ήταν μέλος του σοβιετικού κόμματος και ότι το ελληνικό ΚΚ υπάκουε στις εντολές του. Ο κ. Δένδιας κάλεσε την αριστερά να μην αφήνει τον Μεταξά στα χέρια της Χρυσής Αυγής, διότι αυτός είπε το «Οχι». Κοινώς έθιξε ένα από τα ταμπού της Ιστορίας μας. Διότι, ως γνωστόν, για την αριστερά μας το «Οχι» δεν το είπε ο Μεταξάς, το είπε ο «λαός» – αυτός που λέει πάντα «όχι».

Προ ετών, στη διάρκεια μιας από τις περίφημες εκείνες νύχτες που η πλατεία Συντάγματος έβραζε από αγανάκτηση, σε ένα τηλεοπτικό πάνελ είχα τολμήσει να πω πως ο Μεταξάς, αν και δικτάτωρ, κατάφερε με το «Οχι» να εμπνεύσει ομοψυχία σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Το άκουσμα του ονόματος τίναξε σαν ηλεκτρικό ρεύμα τον φορέα της αριστερής συνείδησης που συμμετείχε στην ομήγυρη, όπως θα έγραφε και ο συγγραφέας του «Μικρού Ηρωα» Στέλιος Ανεμοδουράς. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να λογοκρίνεις την Ιστορία. Ο Στάλιν έσβηνε τα πρόσωπα των αντιπάλων του από τις φωτογραφίες. Exeunt Τρότσκι, Κάμενεφ και Ζινόβιεφ. Παρ’ ημίν η τεχνική είναι απλή: είναι η μεταποίηση της πραγματικότητας, που είναι πάντα πολύπλοκη και αντιφατική, σε μονοσήμαντα ταμπού. Σε έναν δημόσιο διάλογο που στηρίζεται στην κατάχρηση στερεοτύπων το έργο δεν συναντά και πολλές αντιστάσεις.

Αναζητώντας στοιχεία για το «Βερονάλ», όπου αφηγούμαι την αυτοκτονία του Ιωάννη Συκουτρή, διεπίστωσα ότι αν επισκεφθείς την ιστοσελίδα της Χρυσής Αυγής, ο σημαντικότερος ίσως αρχαιογνώστης του περασμένου αιώνα φιγουράρει σε περίοπτη θέση. Ο Συκουτρής ήταν οπαδός του Μεταξά και αντιμετώπιζε με ενδιαφέρον τον γερμανικό εθνικοσοσιαλισμό. Ωσπου επισκέφθηκε την Γερμανία το 1937 και επέστρεψε ράκος απ’ αυτά που είδε εκεί. Ο Μεταξάς τον υπερασπίσθηκε όταν του επετέθησαν για την έκδοση του πλατωνικού «Συμποσίου», σε αντίθεση με τον αριστερό Γληνό, ο οποίος εσιώπησε διότι ο Συκουτρής δεν ήταν «δικός μας». Στις δεκαετίες της μεταπολίτευσης ο Συκουτρής αγνοήθηκε από την κυρίαρχη αριστερή διανόηση, της οποίας οι γνώσεις ξεκινούσαν απ’ τον Αλτουσέρ και έφταναν ώς τον Μπουρντιέ. Με αποτέλεσμα να τον οικειοποιηθεί η Χρυσή Αυγή.

Η επιβολή της Ενιαίας Σκέψης, που οδήγησε στην παρούσα πνευματική αφασία, απαιτεί την καλλιέργεια ταμπού. Έχει δίκιο ο κ. Δένδιας: ο Μεταξάς είναι ένα από τα κεφάλαια της σύγχρονης Ιστορίας μας και ως προσωπικότητα δεν είχε καμία σχέση με τους καραβανάδες που προσπάθησαν να τον μιμηθούν το ’67. Μην ξεχνάμε ότι και τον Καποδίστρια «τύραννο» τον αποκαλούσαν. Αν θέλουμε να αποκαταστήσουμε κάπως τη ζωτικότητα της πνευματικής μας ζωής, να τη βγάλουμε από τη νεκροφάνεια που την έριξε η «ηθική υπεροχή» των προοδευτικών και οι ενοχές των συντηρητικών, το πρώτο βήμα είναι να την απαλλάξουμε απ’ τα ταμπού της.

(*) Το άρθρο του Τάκη Θεοδωρόπουλου είχε τίτλο "Είναι ο Μεταξάς ταμπού;"