Εμείς, οι κουτσαβάκηδες*

Η δήλωση την περασμένη εβδομάδα του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ της Ελλάδας, Ναυάρχου Ευάγγελου Αποστολάκη, ότι  "αν οι Τούρκοι ανέβουν πάνω σε μια βραχονησίδα μας, τη βραχονησίδα αυτή θα την ισοπεδώσουμε" , ασφαλώς δεν ήταν τυχαία. Γνωρίζουμε ότι έγινε επί τούτου, και κατόπιν συνεννόησης με την πολιτική ηγεσία του τόπου. Εκτός του ότι, και πολιτισμικά, αυτό δεν μας διαφοροποιεί καθόλου από την γείτονά μας (τουλάχιστον ως προς την χρόνια πολιτική προσέγγιση που αυτή ακολουθεί) – κάτι που εμένα με ενοχλεί πάρα πολύ, διότι θέλω να πιστεύω ότι η σύνεση και η σοβαρότητα πάντοτε επικρατούν – μου θυμίζει επίσης και εκείνους τους συμπαθέστατους κουτσαβάκηδες στην παλιά Αθήνα, που τους άρεσε να επιδεικνύονται ως δήθεν παλληκαράδες, κοινώς «ψευτόμαγκες».

Όπως διαβάζω και στην Wikipedia, η προσωνυμία αυτή, κουτσαβάκης, προκύπτει μάλλον από το «κουτσά» + «βαίνω», δηλαδή βαδίζω σαν κουτσός. Αυτό ήταν και κλασσικό χαρακτηριστικό των κουτσαβάκηδων της εποχής (που φαίνεται πως ακόμα υπάρχουν, και μάλιστα και σε υψηλότατα αξιώματα), που «χάριν επίδειξης βάδιζαν χαμηλώνοντας εναλλάξ τους ώμους τους, κατ’ αντίστοιχο πόδι, γυρνώντας ομοίως ελαφρά κατά πλευρά το κεφάλι».

Δεν λέω, προς Θεού, ότι ο Ναύαρχος Αποστολάκης είναι τέτοιος. Αλλά με δηλώσεις σαν και αυτήν κάνει την χώρα μου, την Ελλάδα, να μοιάζει ως τέτοιος τύπος. Με τον οποίο, τύπο, μια χαρά γελάω και το απολαμβάνω όταν  τον βλέπω στο πρόσωπο ενός Χατζηχρήστου για παράδειγμα, ως Ζήκο στο «Της Κακομοίρας», ή ενός Νίκου Ρίζου, στην ίδια ταινία (φωτό). Πολύ με στενοχωρεί όμως όταν αυτός, ο τύπος,  αντικατοπτρίζεται σε πρόσωπα σοβαρά, που εκπροσωπούν ολόκληρο έθνος.

Βέβαια, ακούω συχνά κατά καιρούς από διάφορους άλλους κουτσαβάκηδες ότι πρέπει και εμείς κάπου-κάπου να υψώνουμε ανάστημα κατά της Τουρκίας, ιδίως όταν αυτή εκφράζεται με την γνωστή της επιθετική έως και τραμπούκικη πρακτική. Υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορείς να υψώσεις το ανάστημά σου. Ο συγκεκριμένος που επέλεξε τώρα η πολιτική ηγεσία της Ελλάδος (επικεφαλής της οποίας αυτή τη περίοδο είναι ένας κλασικός κουτσαβάκης, και μάλιστα χωρίς την «χαριτομενιά» του Ζήκου), δεν είναι ένας από αυτούς. Αντιθέτως, απλώς ρίχνει νερό στον μύλο της έντασης, που είναι αυτό ακριβώς που επιδιώκουν ορισμένοι ακραίοι κύκλοι στην Άγκυρα.

«Όλοι οι κουτσαβάκηδες, που ζούνε στο κουρμπέτι/κι αυτοί μες στην καρδούλα τους, έχουν μεγάλο ντέρτι» – Στίχος καρδιάς, από το σπουδαίο λαϊκό άσμα του μέγα Μάρκου Βαμβακάρη «Όλοι οι ρεμπέτες του ντουνιά». Έτσι ναι. Μπαίνουν κάποια πράγματα στη θέση τους. Είναι αληθινά, και τα’ αγαπάς. Διαφορετικά, καθίστανται απελπιστικά γραφικά, και τα φοβάσαι.

Κι έτσι όπως παίζει και «πετάγεται», πάντοτε, το μυαλό μου όταν χάνομαι μες τα κείμενά μου, ακόμα κι όταν αυτά είναι σκοτεινά και θυμωμένα, μπαίνω στο YouTube και ακούω ξανά τις Έξη Λαϊκές Ζωγραφιές, Έργο 4ν (1950) του Μάνου Χατζιδάκι, και μαλακώνει η ψυχή μου. Γλυκαίνει. Κι ίσως ναναι αυτό, τελικά, που με κρατά όρθιο και με έναν διαρκή, ενδόμυχο ενθουσιασμό, σε μια χώρα που άνθρωποι σαν κι αυτόν, που υπάρχουν και σήμερα, είχαν το ταλέντο και το ανάστημα να περνάνε τα σύνορά τους και να παντρεύουν μουσικές και έννοιες που εκ πρώτης όψεως δεν είναι συμβατές.

Όπως εμπνεύστηκε ένα μέρος από το Χαμόγελο της Τζοκόντας από ένα Κοντσέρτο του Βιβάλντι, αυτό για βιολί σε Λα ελάσσονα, με τον ίδιο τρόπο, αλλά από διαφορετική σκοπιά, έσκυψε επάνω στο πιάνο του και «χόρεψε» τη Συννεφιασμένη Κυριακή ή την Άμαξα Μες τη Βροχή. Όμορφη σαν πριγκηπέσα!

Από τη καρδιά μου βαθιά, εύχομαι σε όλους και όλες εσάς, που ακόμα συμμετέχετε στην ιεροτελεστία του να αγοράζετε την εφημερίδα σας, να την πιάνετε στα χέρια, και να χάνεστε μέσα στις σελίδες σας, να περάσετε όμορφες και χαρούμενες στιγμές τις γιορτές μαζί με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Αλλά, και σε όσους είναι μόνοι, να συνοδέψετε με μουσική τις καλές αναμνήσεις σας και να σκέφτεστε ότι δεν είστε.

(*) Από τη στήλη μου Πρόσωπα & Προσωπεία στην κυπριακή εφημερίδα Φιλελεύθερος

Για μία καθαρίστρια*

Δεν ξέρω εάν ακόμα αποκαλούμε αγράμματο έναν άνθρωπο που δεν έχει τελειώσει το δημοτικό. Ξέρω ότι για να διοριστείς σε ορισμένες θέσεις του ελληνικού Δημοσίου, πρέπει να είσαι τουλάχιστον απόφοιτος δημοτικού. Αυτό το ήξερε και μία 53χρονη σήμερα γυναίκα, η οποία έφτασε μόνο μέχρι την 5^η τάξη και, προκειμένου να προσληφθεί ως καθαρίστρια, δήλωσε ψευδώς ότι το έβγαλε το δημοτικό.

Η απάτη διαπιστώθηκε. Το πώς, παραμένει ακόμα άγνωστο σε μένα. Ήταν κακή η πλαστογραφία που έκανε, και το βρήκαν εύκολα; Ή την κάρφωσε κάποιος, που καθόλου δεν το αποκλείω; Όπως και νάχει, η γυναίκα (που δεν θα το δραματοποιήσω άλλο, αλλά χρειάζεται τη δουλειά για να θρέψει πολυμελή οικογένεια και, απ’ ότι μάθαμε, όσο εργάστηκε, ήταν και πολύ καλή στη δουλειά της), παραπέμφθηκε σε δίκη και της επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 15 ετών. Σε δεύτερο βαθμό, η ποινή έπεσε στα 10, και οδηγήθηκε στη φυλακή.

Είπαμε: ο Νόμος πράγματι απαιτεί για πρόσληψη στη συγκεκριμένη θέση να έχει απολυτήριο Δημοτικού. (Μεταξύ μας, δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να πληροίς αυτήν την προϋπόθεση για να γίνεις καθαριστής ή καθαρίστρια αλλά τελος πάντων – άμα μπλέξεις στον ιστό του παραλόγου της ελληνικής κρατικής «φιλοσοφίας», χάθηκες). Και ναι, η γυναίκα παραδέχτηκε την εκτός νόμου πράξη της.

Ωραία. Τελειώσαμε; Αυτό είναι η Δικαιοσύνη; Το περίφημο «γράμμα του Νόμου»; Και εάν είναι μόνο και αυστηρά αυτό, εφαρμόζεται άραγε για όλους; Με ενοχλεί και μόνο που θέτω το ερώτημα, διότι ανέκαθεν με έβρισκε αντίθετο η λογική του «ναι, αλλά γιατί δεν τιμωρείς και εκείνον;». Και με ενοχλεί ακριβώς γιατί θεωρώ πως ο Δικαστής, χωρίς να ασεβεί απέναντι στον Νομοθέτη, έχει το δικαίωμα, αν όχι και την υποχρέωση καμιά φορά, να εξετάζει και να κρίνει κάθε υπόθεση λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλες τις «ιδιαιτερότητές» της.

Με ενόχλησε πολύ αυτή η ιστορία, όχι απλά επειδή φυλακίστηκε για πταίσμα (κατ’ εμέ) μια φτωχή γυναίκα που έκανε ό,τι έκανε για να δουλέψει, και μάλιστα όπως έμαθα έκανε και τρελές υπερωρίες, ίσως από τύψεις θαρρείς για την αρχική της παρανομία, αλλά επειδή δεν βρέθηκε ένας γενναίος και με ανθρωπιά δικαστής που, σε περιπτώσεις σαν και αυτήν, θα πάρει το «γράμμα του Νόμου» και θα το πετάξει στα σκουπίδια.

Σημειώστε, ότι το γεγονός αυτό συνέβη σε μία χώρα, και κατά μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή, όπου σχεδόν όλοι οι άνθρωποι είμαστε «εκτός εαυτού». Ζωές έχουν ανατραπεί, κάποιες έχουν χαθεί κιόλας, φίλοι, συγγενείς και παιδιά έχουν σκορπίσει για δουλειές σε άλλες χώρες, όσοι έμειναν κάνουν εργασίες που δεν έχουν σχέση με τις σπουδές ή την ειδικότητά τους, και μία γυναίκα είναι στη φυλακή για τους λόγους που αναφέραμε ήδη.

Κάποιος θα μιλήσει για ψυχόδραμα. Κάποιος θα προσπαθήσει να το αναλύσει κιόλας. Θαρρώ όμως, πως δεν είναι τόσο απλό. Βρισκόμαστε μπροστά σε μία ριζική εκτροπή των θεσμών που διέπουν το Κράτος. Η «κανονικότητα» είναι ήδη μακρινή έννοια. Κι ο καθένας την ορίζει όπως θέλει πια. Κάθε μέρα, κάτι γκρεμίζεται.

Τα εργοτάξια των λεωφορείων έχουν καταντήσει νεκροταφεία για παλιοσίδερα. Όσα λεωφορεία κυκλοφορούν, είναι επικίνδυνα, πολυδάπανα και μολύνουν τον αέρα που αναπνέουμε. Οι δρόμοι έχουν σκάσει. Στις τουαλέτες των δημόσιων νοσοκομείων και άλλων υπηρεσιών, δεν θέλεις να μπεις, θα φύγεις παρασημοφορημένος από λοιμώξεις. Σχολεία δεν έχουν θέρμανση. Μερικά δεν έχουν καν βιβλία. Υπηρεσίες άμεσης ανάγκης, όπως η πυροσβεστική, η αστυνομία, τα ασθενοφόρα, και άλλες πολλές, είναι ελλιπείς σε όλα τα επίπεδα, ιδίως σε αυτό της ικανότητας.

Τραγωδίες σαν αυτήν στο Μάτι (βλέπε φωτό), η σαν την πλημμύρα στη Μάνδρα, φοβούμαι πως είναι αποτέλεσμα όλων αυτών, και θα ξανασυμβούν.

Πείτε μου λοιπόν. Με όλα αυτά κατά νου, τι νόημα έχει η φυλάκιση για 10 χρόνια μιας γυναίκας που για να καθαρίσει τις απαράδεκτες τουαλέτες ενός δημόσιου νοσοκομείου είπε ψέματα ότι τέλειωσε 6τάξιο δημοτικό, ενώ αποφοίτησε μόνο από την 5^η;

(*) Το κείμενο δημοσιεύεται σήμερα, Κυριακή 25 Νοεμβρίου 2018, στη στήλη μου Πρόσωπα & Προσωπεία του "Φιλελεύθερου" της Κυριακής, στη Κύπρο. 

Ξέρουμε τι Παιδεία θέλουμε;*

Η Εκπαίδευση. Α, ωραίο θέμα. Εύηχο και πιασάρικο. Το θυμόμαστε που και που, κυρίως σε πολιτικές κουβέντες για να πουμε με στόμφο ότι «πρώτο μέλημά μας είναι (ή πρέπει να είναι) η Υγεία και η Παιδεία του Λαού». Τα κεφαλαία γράμματα, απαραίτητα…

Η Πραγματικότητα. Παρά τους ευσεβείς πόθους ή και τις πολιτικές μας παραισθήσεις, δεν έχουμε ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Τα υψηλά ποσοστά πτυχιούχων είναι αναγκαία συνθήκη (όπως λέμε στα Μαθηματικά) για να μιλήσει κάποιος για Παιδεία και Υγεία, αλλά όχι και ικανή. Δηλαδή, δεν φτάνουν. Ή, να το πω διαφορετικά, από μόνα τους, ξεκρέμαστα, τα πτυχία, μέσα σε ένα περιβάλλον κολλημένο στο παρελθόν, είναι και επιβλαβή. Φορτώνουν τους κατόχους τους υπεροψία («εγώ τα ξέρω όλα»), και αλαζονεία («ποιος είσαι εσύ που θα μου πεις εμένα πως θα κάνω τη δουλειά μου;»).

Η Κριτική Σκέψη. Υπάρχει στη κοινωνία μας; Καλλιεργείται; Εκφράζεται; Εάν σκεφτούμε λίγο και παιδέψουμε μέσα μας αυτά τα ερωτήματα (το πώς, δεν το γνωρίζω, αφού εκ προοιμίου θεωρώ πως εν γένει η κριτική σκέψη απουσιάζει στη Κύπρο, αλλά τέλος πάντων…), ίσως καταλήξουμε εύκολα σε ένα σχέδιο Παιδείας που αφ’ εαυτού θα καταργήσει από μόνο του κάθε αντιδραστική προσέγγιση απ’ όπου και εάν προέρχεται. Διαλεκτικά, τα προβλήματα λύνονται πολύ ευκολότερο από ότι πολιτικά…

Ρετρό. Έτσι χαρακτηρίζω τον εκπαιδευτικό μας κόσμο. Σκοπίμως δεν το γενικεύω, για να πάω στο σύστημα. Αντίθετα, το εξειδικεύω σε κάθε έναν εκπαιδευτικό ξεχωριστά. Ο τρόπος διδασκαλίας είναι παρωχημένος, και δεν φταίει σε αυτό μόνο «το πρόγραμμα», οι κατευθυντήριες γραμμές. Φταίει σχεδόν αποκλειστικά ότι μιλάνε στα παιδιά με μια γλώσσα την οποία τα παιδιά δεν αποδέχονται, δεν την κατανοούν, δεν την γουστάρουν, δεν είναι μέρος της κοινωνικής τους ζωής. Μιλούν στα παιδιά αφ’ υψηλού.

Το Διαδίκτυο. Όσο και αν το δαιμονοποιούν οι παλιοί, αυτό είναι το νέο σχολείο που, θέλουμε-δεν-θέλουμε, παρέχει στα παιδιά μας δυνατότητες που εμείς δεν φανταζόμαστε καν. Τις πληροφορίες τις έχουν στα ακροδάκτυλά τους. Αλλά το πιο σημαντικό, εμπειρικά πια, τα παιδιά έχουν μάθει την κάθε πληροφορία, κυρίως με την μέθοδο της εις άτοπον απαγωγής,  να την «τσεκάρουν», να την αμφισβητούν, να την συζητούν. Και αυτή είναι η αρχή της κριτικής σκέψης, που κανείς, σε κανένα σχολείο, δεν τους έμαθε ως τώρα όπως πρέπει.

Εμβάθυνση. Ναι, χρειάζεται απαραίτητα το επόμενο βήμα για να φτάσει η κριτική σε επίπεδα που  θα μπορέσουν να διαμορφωθούν νέες θεωρίες, νέες προσεγγίσεις στις επιστήμες και στην κοινωνία. Περισσότερη ανάγνωση. Περισσότερη έρευνα. Περισσότερες εκπαιδευτικές συζητήσεις. Τι απ’ όλα αυτά γίνεται; Σε καθολικό επίπεδο, εννοώ. Όχι σε μεμονωμένο. Και μάλιστα, μακριά από τον μαυροπίνακα;

Πανεπιστήμια. Η αίσθηση και η περιορισμένη μου γνώση με οδηγούν σε ένα πρώτο συμπέρασμα ότι στην ανώτατη παιδεία (όχι σε όλο της το εύρος, όμως) τα πράγματα είναι καλύτερα από ότι στην μέση εκπαίδευση. Το πρόβλημα εκεί είναι ότι παραλαμβάνουν τα παιδιά με σχεδόν άριστους βαθμούς που απλόχερα (και ενίοτε αναίτια μοιράζονται από τα σχολεία), αλλά με κριτική σκέψη κοντά στο μηδέν.

Ο Τσεχωφ. Και επειδή η κριτική, σαν «υψηλό» εργαλείο σκέψης, δεν εξαντλείται, αλλά διαχέεται παντού, θα ήθελα να κλείσω αυτό το σημείωμα με αποσπάσματα από  το βιβλίο «Η Τέχνη της Γραφής – Συμβουλές σε έναν νέο συγγραφέα», του μεγάλου Ρώσου λογοτέχνη Άντον Τσέχοφ (Φωτό). Γράφοντας, τον Δεκέμβριο του 1888 προς τον Α.Σ. Σουβόριν, επισημαίνει μεταξύ άλλων:

«Δεν αξίζει να γράφω για χάρη της ρωσική κριτικής, όπωςς δεν αξίζει να δώσεις να μυρίσει λουλούδι κάποιος που έχει συνάχι. Υπάρχουν στιγμές που χάνω το κουράγιό μου. Για ποιον και γιατί να γράφω; Για το κοινό; Μα το κοινό δεν το βλέπω, και πιστεύω λιγότερο σ’ αυτό απ’ ότι στο στοιχείο του σπιτιού. Δεν έχει καμιά μόρφωση, είναι ανάγωγο και τα πιο καλά στοιχεία του τα χαρακτηρίζουν η ασυνειδησία και η ανειλικρίνεια σε σχέση με μας…

(…) Να γράψω για τα χρήματα; Μα εγώ δεν είχα ποτέ χρήματα, μ’ αφήνουν σχεδόν αδιάφορο, γιατί ποτέ δεν τα συνήθισα. Για τα χρήματα δουλεύω μόνο χαλαρά. Να γράψω για να με επαινούν; Μα οι έπαινοι και μόνο με ενοχλούν (…) Αν είχαμε κριτική, τότε θα ήξερα ότι εκπροσωπώ κάτι – καλό ή κακό, δεν έχει σημασία για ανθρώπους που αφιερώνουν τον εαυτό τους στη μελέτη της ζωής – ότι είμαι το ίδιο απαραίτητος όσο είναι ένα αστέρι για τον αστρονόμο. Θα προσπαθούσα τότε να δουλεύω ξέροντας γιατί δουλεύω.

(…) Πλήθος από φυλές, από θρησκείες, από γλώσσες, από πολιτισμούς, εξαφανίστηκαν χωρίς ν’ αφήσουν σημάδια. Εξαφανίστηκαν γιατί δεν υπήρχαν ούτε ιστορικοί ούτε βιολόγοι. Έτσι χάνεται μπροστά στα μάτια μας πλήθος από υπάρξεις και από έργα τέχνης, επειδή απουσιάζει ολοκληρωτικά η κριτική».

(*) Άρθρο μου που δημοσιεύτηκε στον "Φιλελεύθερο"Κύπρου, 19/8/2018, καθώς έχει σκληρύνει η ανούσια, για μένα, αντιπαράθεση εκεί για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.

Δείγμα Γραφής

«Ονομάζοντας Ανθρώπινη Κωμωδία ένα έργο που πάνε κιόλας δεκατρία χρόνια αφότου το άρχισα, είναι ανάγκη να πω την κατευθυντήρια σκέψη μου, να εξηγήσω δια βραχέων το σχέδιό του, να μιλήσω γι’ αυτά τα πράγματα σάμπως να μου ήταν αδιάφορα. Δεν είναι κάτι τόσο δύσκολο όσο θα πίστευε το κοινό. Η λίγη δουλειά γεννά μεγάλη φιλαυτία, αντίθετα η πολλή δουλειά σου μεταδίδει άπειρη μετριοφροσύνη ~ Οι διαφορές ανάμεσα σε έναν στρατιώτη, έναν εργάτη, έναν υπάλληλο, έναν δικηγόρο, έναν φυγόπονο, έναν σοφό, έναν πολιτικό, έναν έμπορο, έναν ναυτικό, έναν ποιητή, έναν φτωχό, έναν ιερέα, μολονότι συλλαμβάνονται πιο δύσκολα, είναι εξίσου σημαντικές μ’ εκείνες που διακρίνουν το λύκο, το λιοντάρι, το γάιδαρο, το κοράκι, τον καρχαρία, τη φώκια, το πρόβατο κτλ. Υπήρχαν λοιπόν και θα υπάρχουν εσαεί κοινωνικά είδη όπως υπάρχουν τα ζωολογικά είδη».

Μέρος του Προλόγου από το κεφάλαιο «Σκηνές της Ιδιωτικής Ζωής», από το μνημειώδες έργο «Η Ανθρώπινη Κωμωδία» του Γάλλου μυθιστοριογράφου και θεατρικού συγγραφέα Ονορέ Ντε Μπαλζάκ. (1842). Σ’ αυτό το βιβλίο θα βρει ο αναγνώστης εκατοντάδες διεξοδικές παρατηρήσεις για τα κατεξοχήν μπαλζακικά θέματα: Οικογένεια, πολιτική χρήμα, θρησκεία πίστη, παρθενία, αφοσίωση, φιλοδοξία, κραιπάλη και ψυχική διάλυση.

Δείγμα Γραφής

Στις 14 Ιουνίου του 1986, πέθανε από καρκίνο του ήπατος σε ηλικία 87 ετών ο Αργεντινός ποιητής, πεζογράφος και δοκιμιογράφος Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ίσως ο πιο οικουμενικός συγγραφέας του 20^ου αιώνα, όπως τον χαρακτηρίζει ένας από τους καλύτερους μεταφραστές των έργων του, Αχιλλέας Κυριακίδης. Έναν χρόνο πριν πεθάνει, επισκέφθηκε την Κρήτη, απ’ όπου και η φωτογραφία. Και σε έναν σύντομο, μεστό και συγκλονιστικό λόγο, είπε τα εξής:

«Ως ποιητής δεν μπορώ παρά να χρησιμοποιώ μεταφορές, και στη σημερινή περίπτωση θα χρησιμοποιήσω δύο. Η πρώτη είναι εκείνη της επιστροφής στην πατρίδα, της επιστροφής του Οδυσσέα. Ο Οδυσσέας έκανε δέκα χρόνια να γυρίσει στην Ιθάκη. Εγώ θα έλεγα ότι επιστρέφω στην Κρήτη, επιστρέφω στην Ελλάδα, είκοσι πέντε αιώνες έπειτα από τότε που όλα άρχισαν εδώ· εδώ όπου ανέβλυσαν ο στοχασμός, η διαλεκτική, η ποίηση, η φιλοσοφία, όλα. Και γυρίζω έπειτα από τόσους αιώνες για να σας ευχαριστήσω όλους. […] Και τώρα μπορείτε να διαλέξετε. Μπορείτε να με θεωρήσετε ως έναν εξόριστο Έλληνα στην Νότιο Αμερική, που επιστρέφει στην πατρίδα του, ή να πείτε ότι ήμουν πάντα στην Ελλάδα, εννοώ πνευματικά όχι σωματικά. Λοιπόν, μπορείτε να διαλέξετε. Όμως αυτό που θα ήθελα να καταλάβετε, και ξέρω ότι το καταλαβαίνετε ή μάλλον ότι το αισθάνεστε, είναι ότι νοιώθω ευτυχισμένος εδώ, πολύ ευτυχισμένος που βρίσκομαι στην Ελλάδα, και θα βρίσκομαι για πάντα εδώ, ακόμα και όταν το σώμα μου θα απουσιάζει».

Οι μέσα μου σελίδες...

Ό,τι και να μου λένε, κρίση–ξεκρίση, ταλαιπωρία-ξεταλαιπωρία, κυκλοφοριακό-ξεκυκλοφοριακό, καυσαέρια-ξεκαυσαέρια, απεργίες-ξεαπεργίες, …, η Αθήνα είναι εθιστική. Addictive.

Δεν είναι μόνο τα στέκια της, τα μουσεία, τα αρχαιολογικά της τοπία (τα περισσότερα από τα οποία οι πολλοί ούτε καν γνωρίζουν), τα θέατρα, οι καφενέδες, τα εστιατόρια, οι ταβέρνες, τα μπαράκια, ουζάδικα, τσιπουράδικα, οι γκαλερί, οι κινηματογράφοι, ιδίως οι θερινοί, οι πλατείες και τα παζάρια, και τόσα άλλα…

Είναι ότι ξέρεις, αισθάνεσαι πως ανά πάσα στιγμή, χωρίς πρόγραμμα και πολλές σκέψεις, να βγεις από το σπίτι σου και να πας κάπου ωραία. Μια μέρα πήρα τον ηλεκτρικό από την Κηφισιά και κατέβηκα στον Πειραιά. Απρογραμμάτιστα. Βγαίνοντας από τον σταθμό εκεί, περπάτησα κατά μήκος του λιμανιού, προς το τελωνείο. Καθ’ οδόν, είδα ένα πλοίο μικρό που έφευγε σε 10 λεπτά για Αγκίστρι. Έκοψα εισιτήριο και μπήκα μέσα. Σε 40 λεπτά ήμουν σε νησί.

Δεν είναι ανάγκη νασαι πάντα με κόσμο. Έχει πολλή η Αθήνα. Και μόνος σου, σε γεμίζει. Αρκεί να είσαι ανοικτός. Να ξέρεις ποιο δρομάκι να πάρεις, σε ποια μέρη να περιπλανηθείςς, και που θα καταλήξεις. Το μόνο GPS που χρειάζεσαι είναι η αισθητική και η διάθεσή σου.

ΥΓ.: Από το Αγκίστρι, γύρισα το απόγευμα νωρίς. Έκανα ένα μπάνιο στο σπίτι και κάθισα στη βεράντα με το βιβλίο μου για τον Μπομπ Ντύλαν, από το οποίο βρήκα κιόλας και το Δείγμα Γραφής για τη στήλη σήμερα. Αυτήν που γράφω τώρα, στο αεροπλάνο, επιστρέφοντας στη Κύπρο.

Νωρίτερα, ήμουν στο Lounge της Aegean στο «Ελευθέριος Βενιζέλος», περιμένοντας την πτήση μου για Λάρνακα. Εκεί που καθόμουν είχε δύο τηλεοράσεις. Η μία αριστερά, η άλλη δεξιά. Η δεύτερη, έδειχνε από το BBC σε απευθείας αναμετάδοσης από την Σιγκαπούρη την συνέντευξη Τύπου του Ντόναλντ Τραμπ μετά από την ιστορική συνάντησή του με τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν.

Η άλλη τηλεόραση, αριστερά, έδειχνε την πρωινή εκπομπή του Αντέννα με την Φαίη Σκορδά. Φιλοξενούσε εκείνη τη στιγμή την εθνική αστρολόγα της Ελλάδος Λίτσα Πατέρα η οποία, απευθυνόμενη σε μια τεράστια μάζα αστοιχείωτων ανθρώπων, τους έλεγε τι τους επιφυλάσσει για την τρέχουσα ημέρα το ζώδιό τους.

Η εκπομπή της Σκορδά, όπως και όλες οι εντελώς (μα εντελώς, λέμε) παρόμοιες των περισσοτέρων άλλων ελληνικών καναλιών (πολλά από τα οποία αντιγράφονται ή και αναμεταδίδονται κι από τα κυπριακά), παίζει κάθε μέρα. Κάθε πρωί σερβίρει την ίδια ανάλαφρη σαχλαμάρα σε ένα ακροατήριο που έχει πειστεί ότι αυτό του αρέσει, αυτό του ταιριάζει.

Η συγκεκριμένη συγκυρία όμως στο σαλόνι της Aegean με τις δύο τηλεοράσεις αντικριστά, έχει και ένα επιπρόσθετο ενδιαφέρον: Την ύπαρξη ενός σημαντικού γεγονότος (ίσως και ιστορικής σημασίας ακόμα), που ενδέχεται, εφ’ όσον καταλήξει σε συμφωνία και δούμε στην πράξη τον πυρηνικό αφοπλισμό, να επηρεάσει τον κόσμο όλον, την ζωή μας όλη, πολύ πιο άμεσα, πολύ πιο ρεαλιστικά απ’ ότι ο … τιμημένος Αιγόκερως, Παρθένος, Τοξότης ή Καρκίνος της Λίτσας Πατέρα.

Εδώ ο κόσμος καίγεται, λέει η παροιμία. Και το υπόλοιπο το γνωρίζετε!

Δείγμα Γραφής

«Ακούω Dylan και ξετυλίγεται η μπομπίνα και παρελεύνουν μονταρισμένα και αμοντάριστα πλάνα από σοκάκια της απόγνωσης, όπου συναντιούνται απίθανες μούρες και σλαταρισμένα θύματα ενός ξέφρενου ρομαντισμού. Ακούω Dylan και βλέπω λιθόστρωτους κήπους, τον σκυθρωπό άντρα με το μαύρο μακρύ πανωφόρι, τον Κύριο Πουθενά και τον Μπάρμπα-Τίποτα να σέρνονται και να τσακίζονται στις ξέρες της καθημερινής ζωής».

«Το Φαινόμενο Bob Dylan», του Γιώργου – Ίκαρου Μπαμπασάκη (Εκδόσεις Μεταίχμιο),

* Εδώ, το τραγούδι My Back Pages, Οι Πίσω Μου Σελιδες του Ντύλαν, σε μια καταπληκτική διασκευή από τους America

Το μεγαλύτερό μας πρόβλημα

Προπαγάνδα. Ας ξεκινήσουμε συμφωνώντας, τουλάχιστον, στον ορισμό: Είναι η συνειδητή διαστρέβλωση της πραγματικότητας ούτως ώστε με την συστηματική επανάληψη αυτής, της διαστρέβλωσης, να επιτευχθεί ο στόχος που είναι να πειστεί η κοινή γνώμη, ή έστω ένα μεγάλο τμήμα της, ότι μπορεί τα πράγματα να είναι όντως έτσι.

Η αισχρή αυτή τέχνη αποτελεί πλέον μέρος της καθημερινότητάς μας. Ασκείται από πολιτικούς για να χαλιναγωγούν τις μάζες – χρησιμοποιώ αυτόν τον απεχθή όρο, διότι έτσι αντιλαμβάνονται τους πολίτες. Όσο μεγαλύτερο είναι το λεγόμενο «επίμαχο θέμα» - πχ, η διαχείριση μιας σοβαρής οικονομικής κρίσης, η διεκδίκηση της ψήφου πολιτών σε επερχόμενες εκλογές, η ψήφιση ενός σημαντικού νομοσχεδίου, η αξιολόγηση ενός μεγάλου διεθνούς ζητήματος, η διαπραγμάτευση για την επίλυση ενός δύσκολου και χρόνιου προβλήματος.

Νομίζω πως καταλαβαινόμαστε.  Τουλάχιστον όσοι εξακολουθούν να κρατούν σημειώσεις στη μνήμη τους, να διαβάζουν κείμενα από αξιόπιστες πηγές, να ανταλλάσσουν απόψεις και προβληματισμούς με ανθρώπους που λειτουργούν και σκέφτονται έτσι. Να μην καταναλώνουν ό,τι τους σερβίρουν έτοιμο.

Είναι μια δύσκολη και επίπονη διαδικασία αυτή. Ο εύκολος δρόμος είναι να διαβάζεις διαγώνια, να ακούς λίγο, να αρκείσαι στην περίληψη και να πιστεύεις εκείνα που βολεύουν εσένα και τον τρόπο ζωής σου.Αυτός ο δρόμος είναι ο πιο περπατημένος. Συνωστισμός επικρατεί. Πλήθος τον επιλέγει. Αυτό το πλήθος είναι η χαρά των προπαγανδιστών. Το κερδίζουν εύκολα, χαιδεύοντάς το. Όσο για τους υπόλοιπους, φτιάχνουν ένα αληθοφανές ανάγνωσμα, το οποίο και καθ’ οδόν εμπλουτίζουν με αδιάσειστα, τάχα, στοιχεία.Τέτοια, είναι δύσκολο να βρεις στην πολιτική σήμερα. Ιδίως τώρα που τα ΜΜΕ, κάποτε το μαντρόσκυλο που φύλασσε τα πρόβατα από τους λύκους, είναι αποδεκατισμένα και επιβιώνουν χάρη στα Survivors.

Το σκηνοθετημένο δράμα, εκτός του ότι ναρκώνει τον εγκέφαλο, εξαφανίζει και τα στοιχεία.Χάρη σε μερικά καταξιωμένα διεθνή μέσα ενημέρωσης που αντέχουν να ασκούν δημοσιογραφία όπως πρέπει, έχουμε τεκμηριωμένη ενημέρωση και παροχή πληροφοριών που πολλές φορές ανατρέπουν τα προπαγανδιστικά αναγνώσματα.

Όμως και πάλι, είναι τόσο βαθιά η νάρκωση μεγάλης μερίδας των πληθυσμών (ακόμα και εκείνων που κατέχουν πτυχία και ειδικότητες), που ακόμα και σοβαρές αποκαλύψεις δεν καταφέρνουν πάντα να γκρεμίσουν τα καθεστώτα της παραπλάνησης και του ψεύδους.

Το απόσπασμα που ακολουθεί από ημερίδα στην οποία συμμετείχε ένας από τους μεγαλύτερους διανοούμενους της εποχής μας, ο Αλμπέρ Καμύ, μιλάει για την κοινωνία του ατομικισμού και εκείνην του κολεκτιβισμού. Το δεύτερο αφορά τις παλιές κομμουνιστικές χώρες. Που και αυτές όμως, έχουν περάσει στην όχθη του ατομικισμού, ίσως και περισσότερο από τις κλασικές δυτικές που τον είχαν σήμα κατατεθέν τους. Αυτός ο ατομικισμός, επειδή ακριβώς είναι μεγάλος πια σε μέγεθος και μικρός σε πνευματική ενδυνάμωση, αποτελεί το πιο γόνιμο έδαφος που μπορεί να βρει ο κάθε προπαγανδιστικός μηχανισμός για να ανθίσει. Αυτό, για μένα, είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα και αγκάθι της εποχής μας. Και δεν ξέρω πως θα το ξεριζώσουμε.

«Μία από τις αδυναμίες του δυτικού πολιτισμού είναι, εν πάση περιπτώσει, η συγκρότηση του ατόμου αποσπασμένου από την κοινότητα, του ατόμου που θεωρείται ως όλον. Για να συνοψίσω λίγο όσα δεν είπα και τόσο καλά πριν από λίγο, μου φαίνεται πως η δυτική κοινωνία σήμερα πεθαίνει από υπερβολικό ατομικισμό, ενώ η κοινωνία των ανατολικών κρατών δεν έχει ακόμα γεννηθεί, εξαιτίας του υπερβολικού κολεκτιβισμού. Στον βαθμό που ο ατομικισμός μας θα επανέλθει προς μια σαφή έννοια καθηκόντων της κοινότητας, και που, παράλληλα, ο ανατολικός κολεκτιβισμός θα δει να ξεπροβάλλουν τα πρώτα σπέρματα της ατομικής ελευθερίας, τότε θα προοδεύσουμε» - Αυτά έλεγε τον Απρίλιο του 1955 όταν πήγε στην Αθήνα ο Γαλλοαλγερινός συγγραφέας Αλμπέρ Καμύ, 1913-1960, ως προσκεκλημένος της Ελληνογαλλικής Πολιτιστικής Ένωσης ως κεντρικός ομιλητής σε συμπόσιο για το μέλλον τους ευρωπαϊκού πολιτισμού, με συνομιλητές διακεκριμένους Έλληνες διανοούμενους όπως ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας, ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, και άλλοι. Το κείμενο που συντάχθηκε με βάση την ηχογράφηση που έκανε ο Ανδρέας Εμπειρίκος, κυκλοφορεί σε βιβλίο από τις εκδόσεις Πατάκη, και φαντάζει σήμερα, τ/όσα χρόνια μετά, ανατριχιαστικά επίκαιρο.

(*) Από τη στήλη μου Πρόσωπα & Προσωπεία στον "Φιλελεύθερο" Κύπρου, 18.04.2018

Ο κόσμος του βιβλίου που λέει «όχι» στους ναζιστές*

Το φθινόπωρο του 2016 μια ομάδα νεοναζιστών πραγματοποίησε πορεία στην εβραϊκή συνοικία του Βερολίνου φωνάζοντας συνθήματα μίσους. Πέρασαν μπροστά και από το βιβλιοπωλείο Τουχόλσκι, που πήρε το όνομά του από τον γερμανοεβραίο συγγραφέα Κουρτ Τουχόλσκι, και που είναι το μόνο που διαθέτει όλο του το έργο.

Ο ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου, Γιέργκ Μπράουνστορφ, 58, στάθηκε σιωπηλός στην πόρτα του μαγαζιού του, και δεν του άρεσε αυτό που είδε.

Την άνοιξη του 2017, οι ακροδεξιοί διαδηλωτές επέστρεψαν πάλι. Με τον ίδιο θυμό στα πρόσωπα, το ίδιο μίσος να βγαίνει σαν φαρμάκι από τα συνθήματά τους. Μέσα του, ο κ. Μπράουνσντορφ αποφάσισε την επόμενη φορά να μην είναι απλός θεατής.

Και εκείνη η φορά ήρθε ένα παγωμένο πρωινό τον περασμένο μήνα. Μόλις μαθεύτηκε ότι οι ναζιστές ήρθαν πάλι, αμέσως ειδοποιήθηκαν και ήρθαν όλοι εκείνοι, πελάτες και φίλοι πελατών του βιβλιοπωλείου Τουχόλσκι, και άρχισαν να οργανώνουν την δική τους αντίδραση. Ο βιβλιοπώλης τους μοίρασε πολύχρωμες σφυρίχτρες. Άπλωσαν τα πανό τους. Ενεργοποίησαν τα μικρόφωνά τους, και από τα μεγάφωνα ακούστηκε ήρεμη αλλά και αποφασιστική η διαμαρτυρία τους, «έξω οι Ναζί». Πολλοί έφεραν κατσαρόλες και κουτάλια, κάνοντας με αυτά τον σχετικό θόρυβο όταν οι νεοναζιστές, ακροδεξιοί ρατσιστές άρχισαν να ψελλίζουν τα δικά τους.

Και έτσι, με αυτόν τον απλό και πολιτισμένο τρόπο, εκείνοι που πρεσβεύουν το μίσος, τη βία και τον διχασμό πήραν την απάντησή τους. Το υγιές κομμάτι της κοινωνίας τους λέει «όχι». Περίπου 300 πολίτες μαζεύτηκαν από την γειτονιά για να προστατεύουν το βιβλιοπωλείο μα, κυρίως, τις αξίες τους.

Όπως επισημαίνει η Σάλι Μακ Γκρέιν, δημοσιογράφος και συγγραφέας και η ίδια, στους Τάϊμς της Νέας Υόρκης, η Γερμανία έχει μια μακρά παράδοση στα ανεξάρτητα, μικρά βιβλιοπωλεία, που υπάρχουν σε όλες σχεδόν τις πόλεις της, σε όλες σχεδόν τις γειτονιές τους. Η Τζοάνα Χάαν, Πρόεδρος της Γερμανικής Ένωσης Βιβλιοπωλών στο Βερολίνο και Βραδεμβούργο, είπε ότι η κινητοποίηση του κ. Μπράουνσντορφ εναντίον των νεοναζιστών είναι μέρος μιας παράδοσης κοινωνικών παρεμβάσεων που έχουν τα μικρά βιβλιοπωλεία στην Γερμανία.

Κι ας μην ξεχνάμε, βεβαίως, ότι κατά την διάρκεια του ναζισμού, το βιβλίο ήταν από τα πρώτα θύματα του άγριου χιτλερικού καθεστώτος. Τόσο πολύ φοβούνται τη γνώση οι απαίδευτοι φασίστες, που καίνε τα βιβλία.

Η ιστορία αυτή του βιβλιοπώλη κ. Μπράουνσντορφ, που ενέπνευσε και κινητοποίησε τους συντοπίτες και πελάτες τους για καλό σκοπό, είναι εκείνες που σου φέρνουν χαμόγελο και ελπίδα. Γιατί πολύ μαύρο έχει πέσει τελευταία…

Εικονογράφηση: «Έξω οι Ναζί». Διαδήλωση των φίλων του βιβλίου στο Βερολίνο. Φωτογραφία του Gordon Welters για την New York Times.

(*) Από την στήλη μου Πρόσωπα & Προσωπεία στην εφημερίδα "Φιλελεύθερος" της Κύπρου

Βιβλίου απόσπασμα

«Με είχανε βάλει στο ζυγό είκοσι ολόκληρα χρόνια με την θέληση μου ( αυτό είναι το χειρότερο), για να καταλήξω εδώ μπροστά σε μια σειρά άχρηστα πράγματα, κατά την γνώμη μου , ή που , κι αν είναι χρήσιμα, πανάθεμά τα, δεν αξίζουν, όσο αυτή η υπόθεση που λέγεται ζωή και νιάτα. Τα καλύτερα χρόνια τα σπατάλησα σαν το μερμήγκι, κουβαλώντας και σιάχνοντας αυτό το κωλόσπιτο, οικοδομώντας τελικά αυτόν τον μπιντέ, είκοσι χρόνια μου κατάπιε η καταβόθρα του, κι εγώ τώρα έχω μείνει στυμμένο λεμόνι, σταφιδιασμένο πρόσωπο, για έναν μπιντέ. Με τέτοιες σκέψεις τράβηξα το καζανάκι και μετά πήγα στο παράθυρο να αναπνεύσω λιγάκι, ν’ ακούσω τον ήχο της πόλης. Από παντού ερχόταν ένας παράξενος θόρυβος. Δεν ήταν ο γνωστός θόρυβος από τα αυτοκίνητα. Άλλου είδους αυτός:Ένα επίμονο πλατς -πλατς σκέπαζε κάθε βοή. Έστησα αυτί και κατάλαβα. Όλο το λεκανοπέδιο της Αττικής είχε μεταβληθεί σ’ έναν απέραντο μπιντέ κι είχαμε καθίσει όλοι επάνω και πλενόμασταν, πλενόμασταν, πλενόμασταν, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες καζανάκια, χύνοντας καταρράκτες νερού, χαιρετούσαν την πρόοδο μας». Μάριος Χάκκας, Ο Μπιντές, 1970, Εκδόσεις Κέδρος

Εάν θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο…

Ένα πάντα επίκαιρο, συγκλονιστικό μάθημα ζωής από έναν απόστρατο του αμερικανικού ναυτικού, που μας συμβουλεύει πώς να ξεκινάμε τη μέρα μας.

Ο πρώην Ναύαρχος του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού Ουίλιαμ Χάρι Μακ Ρέϊβεν, 62, μας δείχνει πώς να αδράξεις την ημέρα επιτελώντας αυτό το μικρό, απλό καθήκον, κάθε πρωί μόλις σηκωθείς:

«Εάν θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο, ξεκίνα φτιάχνοντας πρώτα το κρεβάτι σου. Στρώνοντας κάθε πρωί το κρεβάτι σου, επιτελείς το πρώτο σου καθήκον της ημέρας. Θα σου χαρίσει μια μικρή αίσθηση υπερηφάνειας, και θα σε ενθαρρύνει να πραγματοποιήσεις κι άλλο. Κι άλλο, κι άλλο. Το στρώσιμο του κρεβατιού ενισχύει το γεγονός ότι τα μικρά πράγματα στη ζωή έχουν τελικά σημασία. Αν δεν μπορείς να κάνεις σωστά αυτά τα μικρά πράγματα, δεν θα μπορέσεις ποτέ να διεκπεραιώσεις σωστά και τα μεγάλα. Αν πάλι τύχει να έχεις μια δύσκολη μέρα, θα γυρίσεις σε ένα σπίτι όπου τουλάχιστον θα σε περιμένει ένα στρωμένο κρεβάτι. Το οποίο μάλιστα έστρωσες εσύ. Και ένα ωραίο, στρωμένο από σένα κρεβάτι θα σε παρηγορήσει ότι η επόμενη μέρα θα είναι καλύτερη».

Ο ναύαρχος εν αποστρατεία ήταν διοικητής επίλεκτων μονάδων στον πόλεμο του Περσικού Κόλπου, καθώς και στην επιχείρηση εξόντωσης του τρομοκράτη Οσάμα Μπιν Λάντεν. Στην Αμερική θεωρείται ήρωας. Τον Μάιο του 2014, εκφώνησε λόγο στην τελετή αποφοίτησης στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, απ’ όπου αποφοίτησε και εκείνος το 1977. Η ομιλία του είχε τίτλο «Αν θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο», και ξεκίνησε με αυτήν την συμβουλή που παρέθεσα πιο πάνω. Και συνεχίστηκε κάπως έτσι:

«Για μα περάσει κάποιος την ειδική εκπαίδευση του αμερικανικού ναυτικού, SEAL, (σσ: κάτι σαν τις δικές μας Ομάδες Υποβρυχίων Καταστροφών, ΟΥΚ), υπάρχει και μια δοκιμασία κολύμβησης μεγάλων αποστάσεων. Μία από αυτές είναι νυχτερινή. Πριν αρχίσει, ο εκπαιδευτής ενημερώνει με χαριτωμένο τρόπο τους εκπαιδευόμενους για κάθε είδους καρχαρία που υπάρχει στη θαλάσσια περιοχή ανοικτά του Σαν Κλεμέντε, στην Καλιφόρνια.

Σε διαβεβαιώνουν βέβαια ότι κανένας εκπαιδευόμενος δεν έχει ποτέ φαγωθεί από καρχαρία σ αυτά τα νερά. Ταυτόχρονα όμως διδάσκεσαι ότι εάν ένας καρχαρίας αρχίσει να σε περικυκλώνει, κράτα τη θέση σου. Μην πανικοβληθείς. Μην τραπείς σε φυγή. Κι αν παρόλα αυτά ο καρχαρίας, πεινασμένος για ένα μεταμεσονύκτιο μεζέ πεταχτεί προς το μέρος σου, τότε μάζεψε όλη σου τη δύναμη και γρονθοκόπησέ τον εκεί που εξέχει η μουτσούνα του, και θα δεις ότι θα κάνει αμέσως στροφή και θα απομακρυνθεί. Υπάρχουν πολλοί καρχαρίες στον κόσμο.  Εάν ελπίζεις να ολοκληρώσεις την δοκιμασία, θα πρέπει να τους αντιμετωπίσεις. Άρα, εάν θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο, μην κάνεις πίσω όταν βρεθείς αντιμέτωπος με καρχαρίες.

Έπειτα από πολλές εβδομάδες σκληρής εκπαίδευσης, η ομάδα μου των SEAL που αποτελείτο αρχικά από 150 άνδρες έμεινε μόνο με 42. Είχαμε έτσι, πληρώματα 7 ανδρών για 6 σκάφη φουσκωτά. Εγώ ήμουν στο φουσκωτό με τους ψηλούς και μεγαλόσωμους. Όμως το καλύτερο πλήρωμά μας ήταν εκείνο με τους μικρόσωμους. Το «Μάντσκιν Πλήρωμα», όπως το λέγαμε. (σ.σ: Μάντσκιν λέγονταν τα μικρά ανθρωπάκια με την τσιριχτή φωνή στον περίφημο Μάγο του Οζ). Ούτε ένας από αυτούς ήταν πάνω από 1,67μ.

Το πλήρωμα αποτελείτο από έναν Ινδιάνο Αμερικανό, έναν Αφροαμερικανό, έναν Πολωνοαμερικανό, έναν Έλληνοαμερικανό, έναν Ιταλοαμερικανό, και δύο δυνατά παιδιά από τις Μεσοδυτικές Πολιτείες. Ήταν καλύτεροι σε όλα από τα πληρώματα των άλλων σκαφών. Τα μεγαλόσωμα παιδιά, ήταν πάντα οι πλακατζήδες και πείραζαν τους μικρόσωμους συναδέλφους τους επειδή φορούσαν μικροσκοπικά βατραχοπέδιλα. Κάπως όμως, αυτά τα μικρά τυπάκια από κάθε γωνιά της χώρας, κάθε γωνιά του κόσμου, ήταν αυτοί που γελούσαν τελευταίοι. Κολυμπώντας γρηγορότερα απ’ όλους, και φτάνοντας στην ακτή πολύ πριν τους υπόλοιπους.

Η εκπαίδευση SEAL ήταν μεγάλο μάθημα. Τίποτα δεν είχε τόση σημασία, όσο η θέλησή σου να επιτύχεις. Ούτε το χρώμα του δέρματός σου, ούτε η εθνική σου καταγωγή, ούτε η εκπαίδευση, ούτε και η κοινωνική σου θέση.  Εάν θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο, λοιπόν, μέτρα τον άλλο από το μέγεθος της καρδιάς του, όχι από το μέγεθος του βατραχοπέδιλού του.

Η 9^η εβδομάδα της εκπαίδευσης είναι γνωστή και ως «Εβδομάδα της Κολάσεως». Επί 6 μερόνυχτα άυπνος, με απίστευτη και διαρκή ψυχική και σωματική δοκιμασία, και από την Τετάρτη εκείνης της εβδομάδος, μέσα σε λασπώδη βάλτο. Το νερό που εισρέει ορμητικά εκεί σχηματίζει ένα τεράστιο λασπώδες κύμα που καλύπτει ολότελα τους εκπαιδευόμενους. Είσαι εκεί, παγιδευμένος, προσπαθώντας να επιζήσεις μέσα σε παγωμένα λασπόνερα και ψυχρό αέρα που ουρλιάζει.

Το βράδυ της Τετάρτης, η ομάδα μου είχε παραβιάσει κάποιους κανόνες και της επιβλήθηκε ποινή να βυθιστούμε ολόκληροι στο νερό, εκτός από το κεφάλι μας. Οι εκπαιδευτές μας είπαν ότι θα μπορέσουμε να βγούμε από τα παγωμένα λασπόνερα μόνο εάν πέντε από εμάς δηλώσουν παραίτηση και δεν αποφοιτήσουν.

Όπως κοιτούσαμε ο ένας τον άλλον, βλέπαμε ότι ο καθένας ήταν έτοιμος να παραδοθεί. Έμεναν ακόμα 8 ώρες μέχρι να βγει ο ήλιος και να τελειώσει το μαρτύριο της παγωνιάς. Ακούγονταν τόσο δυνατά τα μουγκρητά των εκπαιδευόμενων, που ήταν δύσκολο να ακούσεις οτιδήποτε άλλο.

Και τότε, μια φωνή ήχησε μέσα στη νύχτα. Μια φωνή που τραγουδούσε. Το τραγούδι ήταν φάλτσο. Αλλά η φωνή έβγαινε με μεγάλο ενθουσιασμό. Η μία φωνή έγινε δύο. Οι δύο, τρεις. Και πολύ γρήγορα όλη η ομάδα τραγουδούσε. Οι εκπαιδευτές απειλούσαν ότι θα μας κρατούσαν περισσότερο χρόνο μέσα στη λάσπη, αλλά συνεχίσαμε να τραγουδάμε, πιο δυνατά ακόμα. Και κάπως, τότε, η λάσπη μας φάνηκε λίγο πιο θερμή, ο άνεμος λίγο πιο ήμερος και η αυγή όχι τόσο μακριά πια.

Εάν έμαθα κάτι από όλα μου τα ταξίδια στον κόσμο, αυτό είναι η δύναμη της ελπίδας. Η δύναμη ενός ανθρώπου, ενός Ουάσιγκτον, ενός Λίνκολν, ενός Μάρτιν Λούθερο Κίνγκ, ενός Νέλσον Μαντέλα, ακόμα και ενός νεαρού κοριτσιού από το Πακιστάν, της Μαλάλα, που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, χαρίζοντας στους υπόλοιπους ανθρώπους ελπίδα.

Έτσι λοιπόν, αν θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο, άρχισε τη μέρα σου με μια δουλειά τελειωμένη, το κρεβάτι σου. Βρες κάποιον να σε βοηθήσει να τα βγάλεις πέρα στη ζωή. Δείξε σεβασμό σε όλους. Μάθε ότι η ζωή δεν είναι δίκαιη, ότι και εσύ θα πέσεις συχνά. Αλλά πάρε κάποια ρίσκα, στάσου όρθιος όταν έρθουν οι δύσκολοι καιροί, αντιμετώπισε τους bullies, βοήθα τους πεσμένους να σηκωθούν, και προσπάθησε να μην τα παρατήσεις ποτέ. Εάν τα κάνεις αυτά, η επόμενη γενιά, και εκείνες που θα ακολουθήσουν, θα ζήσουν σε έναν κόσμο πολύ καλύτερο από τον σημερινό».

                                ***************

Αυτές τις ημέρες του Πάσχα, των Ορθοδόξων τώρα, των καθολικών την προηγούμενη εβδομάδα, μηνύματα ανορθωτικά έχουν πλημμυρίσει το διαδίκτυο. Πώς να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι. Τι να κάνουμε για να γίνει ο κόσμος μας καλύτερος. Και λοιπά. Τα τελευταία χρόνια, έρχονται και ξανάρχονται στην επιφάνεια τα λόγια ετούτα του Αμερικανού ναυάρχου. Που εμπεριέχουν και αυτά ένα στοιχείο «πίστης», και που τα συναντάς στις Γραφές, στις Εκκλησίες και στα λόγια των πνευματικών.

Όπως ότι στον αγώνα σου θα πέσεις πολλές φορές, αλλά αξία έχει να μην απογοητευθείς και να ξανασηκωθείς. Ή ότι, δεν μετράμε τους ανθρώπους από το χρώμα του δέρματος ή από το πάχος του πορτοφολιού τους. Και σίγουρα ότι, η τήρηση ενός καθημερινού προγράμματος, αρχίζοντας από τα μικρά, πρακτικά πράγματα, έχει την σημασία και την αξία της.

Το βίντεο του Ναυάρχου, https://youtu.be/U6OoCaGsz94, έχει γίνει viral. Και το βιβλίο του, Make Your Bed (Στρώσε το κρεβάτι σου), μπεστ σελερ.

Πως οι καπνοβιομηχανίες ψαρεύουν τους νέους καπνιστές

Μεγάλη έρευνα σε 22 χώρες καταδεικνύει ότι καπνικά προϊόντα πωλούνται και προωθούνται κοντά σε σχολεία, και εκτιμάται ότι πρόκειται για στοχευμένη τακτική μιαςας τεράστιας βιομηχανίας, αυτής του καπνού «για να στρατολογήσει τους νέους ώστε να διατηρήσει τα μεγάλα κέρδη της».

Η ανησυχητική διαπίστωση είναι αποτέλεσμα μεθοδικών ρεπορτάζ της εφημερίδας Guardian σε διάφορα μέρη του κόσμου, όπως στο Περού, στην Ινδονησία και στην Ινδία, όπου τα ποσοστά παιδιών που αρχίζουν το κάπνισμα ακόμα και από τα πρώτα σχολικά τους χρόνια είναι εξαιρετικά υψηλά.

Στη Λίμα, στη Τζακάρτα και στο Δελχί, ανταποκριτές της εφημερίδας είδαν:

n  Τσιγάρα γλυκά, όχι με καπνό, αλλά στο σχήμα και στο χρώμα κανονικού τσιγάρου, να πωλούνται σε κιόσκια με καραμέλες και σοκολάτες, κοντά σε σχολεία.

n  Υπαίθριες διαφημίσεις τσιγάρων, κοντά σε δημοτικό σχολείο.

n  Ατομικά τσιγάρα (ένα-ένα, εκτός πακέτου), να πωλούνται σε μαθητές, πάλι κοντά σε σχολείο, μαζί με ατόφιο καπνό σε μικρά σακουλάκια που συνηθίζεται να το μασούν.

Η μη κερδοσκοπική οργάνωση «Εκστρατεία για Παιδιά Χωρίς Τσιγάρο» συγκέντρωσε και ανέλυσε μελέτες που έχουν εκπονηθεί από το 2014 από διάφορους φορείς υγείας, ένας από τους οποίους είναι και το φημισμένο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins.

Το πιο τρανταχτό από τα ευρήματα αυτής της μεγάλης επιστημομικής έρευνας σε 22 χώρες του κόσμου, σε 4 ηπείρους, είναι ότι «τσιγάρα και προωθητικές καμπάνιες βρίσκονται σε ορατά σημεία κοντά σε καραμέλες, γλυκά, αναψυκτικά και γραφική ύλη μέσα σε καταστήματα ή σε πάγκους, σχεδόν πάντοτε εντός του οπτικού πεδίου των παιδιών».

Με πιο απλά λόγια μπαίνει ένα παιδί σε κατάστημα ή περίπτερο για να αγοράσει μια καραμέλα, μια σοκολάτα, μια τσίχλα, ένα τετράδιο, ή ένα μολυβάκι, και δεν υπάρχει περίπτωση να μην πέσει το βλέμμα του σε καπνικά προϊόντα ή σε διαφήμιση προώθησης αυτών.

«Τα τσιγάρα Marlboro που φτιάχνονται από την Philip Morris, αλλά και οι μάρκες Pall Mall, Kent, Dunhill και Lucky Strike που παράγονται από την British American Tobacco (ΒΑΤ), πωλούνταν και προωθούνταν σε απόσταση 300 μέτρων, ακόμα και μικρότερη, από σχολεία, σε σχεδόν όλες τις χώρες που ερευνήθηκαν», γράφει η Guardian.

Οι εταιρείες δεν αποδέχονται την κατηγορία. Η Philip Morris λέει ότι δεν κάνει μάρκετιγκ με στόχο τα παιδιά πουθενά στον κόσμο. Και η BAT ανέφερε ότι έχει αυστηρούς κανόνες εναντίον της «στοχοποίησης» μικρών παιδιών ως δυνητικούς πελάτες.

Όμως:

Στη Λίμα, η δημοσιογραφική έρευνα της Guardian βρήκε τσιγάρα με διάφορες γεύσεις να διαφημίζονται ελεύθερα και μάλιστα πολύ κοντά σε σχολεία. Ένα πακέτο των 10 ή 20 τέτοιων τσιγάρων της Lucky Strike έρχεται με 9 διαφορετικά αρώματα, όπως πχ μέντας, λεμονιού, σταφυλιού, και άλλα. Υπήρχαν και ανοικτά πακέτα, διότι προφανώς πωλούσαν ατομικά τα τσιγάρα, και ατ πακέτα αυτά ήταν επάνω στους πάγκους των καταστημάτων δίπλα σε καρεμέλες, σοκολάτες και μπισκότα. Τα αρωματικά αυτά τσιγάρα αρέσουν ιδιαίτερα στα παιδιά, είπε μια πηγή στην εφημερίδα. Ενώ η εταιρεία BAT αρνείται ότι η αρωματοποίηση των τσιγάρων γίνεται για να προσελκύσει μικρά παιδιά, «αλλά μόνο για να προσφέρουμε μια διαφορετική καπνιστική εμπειρία σε ενήλικες καπνιστές».

Philenews/The Guardian Weekly