Ο κόσμος του βιβλίου που λέει «όχι» στους ναζιστές*

Το φθινόπωρο του 2016 μια ομάδα νεοναζιστών πραγματοποίησε πορεία στην εβραϊκή συνοικία του Βερολίνου φωνάζοντας συνθήματα μίσους. Πέρασαν μπροστά και από το βιβλιοπωλείο Τουχόλσκι, που πήρε το όνομά του από τον γερμανοεβραίο συγγραφέα Κουρτ Τουχόλσκι, και που είναι το μόνο που διαθέτει όλο του το έργο.

Ο ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου, Γιέργκ Μπράουνστορφ, 58, στάθηκε σιωπηλός στην πόρτα του μαγαζιού του, και δεν του άρεσε αυτό που είδε.

Την άνοιξη του 2017, οι ακροδεξιοί διαδηλωτές επέστρεψαν πάλι. Με τον ίδιο θυμό στα πρόσωπα, το ίδιο μίσος να βγαίνει σαν φαρμάκι από τα συνθήματά τους. Μέσα του, ο κ. Μπράουνσντορφ αποφάσισε την επόμενη φορά να μην είναι απλός θεατής.

Και εκείνη η φορά ήρθε ένα παγωμένο πρωινό τον περασμένο μήνα. Μόλις μαθεύτηκε ότι οι ναζιστές ήρθαν πάλι, αμέσως ειδοποιήθηκαν και ήρθαν όλοι εκείνοι, πελάτες και φίλοι πελατών του βιβλιοπωλείου Τουχόλσκι, και άρχισαν να οργανώνουν την δική τους αντίδραση. Ο βιβλιοπώλης τους μοίρασε πολύχρωμες σφυρίχτρες. Άπλωσαν τα πανό τους. Ενεργοποίησαν τα μικρόφωνά τους, και από τα μεγάφωνα ακούστηκε ήρεμη αλλά και αποφασιστική η διαμαρτυρία τους, «έξω οι Ναζί». Πολλοί έφεραν κατσαρόλες και κουτάλια, κάνοντας με αυτά τον σχετικό θόρυβο όταν οι νεοναζιστές, ακροδεξιοί ρατσιστές άρχισαν να ψελλίζουν τα δικά τους.

Και έτσι, με αυτόν τον απλό και πολιτισμένο τρόπο, εκείνοι που πρεσβεύουν το μίσος, τη βία και τον διχασμό πήραν την απάντησή τους. Το υγιές κομμάτι της κοινωνίας τους λέει «όχι». Περίπου 300 πολίτες μαζεύτηκαν από την γειτονιά για να προστατεύουν το βιβλιοπωλείο μα, κυρίως, τις αξίες τους.

Όπως επισημαίνει η Σάλι Μακ Γκρέιν, δημοσιογράφος και συγγραφέας και η ίδια, στους Τάϊμς της Νέας Υόρκης, η Γερμανία έχει μια μακρά παράδοση στα ανεξάρτητα, μικρά βιβλιοπωλεία, που υπάρχουν σε όλες σχεδόν τις πόλεις της, σε όλες σχεδόν τις γειτονιές τους. Η Τζοάνα Χάαν, Πρόεδρος της Γερμανικής Ένωσης Βιβλιοπωλών στο Βερολίνο και Βραδεμβούργο, είπε ότι η κινητοποίηση του κ. Μπράουνσντορφ εναντίον των νεοναζιστών είναι μέρος μιας παράδοσης κοινωνικών παρεμβάσεων που έχουν τα μικρά βιβλιοπωλεία στην Γερμανία.

Κι ας μην ξεχνάμε, βεβαίως, ότι κατά την διάρκεια του ναζισμού, το βιβλίο ήταν από τα πρώτα θύματα του άγριου χιτλερικού καθεστώτος. Τόσο πολύ φοβούνται τη γνώση οι απαίδευτοι φασίστες, που καίνε τα βιβλία.

Η ιστορία αυτή του βιβλιοπώλη κ. Μπράουνσντορφ, που ενέπνευσε και κινητοποίησε τους συντοπίτες και πελάτες τους για καλό σκοπό, είναι εκείνες που σου φέρνουν χαμόγελο και ελπίδα. Γιατί πολύ μαύρο έχει πέσει τελευταία…

Εικονογράφηση: «Έξω οι Ναζί». Διαδήλωση των φίλων του βιβλίου στο Βερολίνο. Φωτογραφία του Gordon Welters για την New York Times.

(*) Από την στήλη μου Πρόσωπα & Προσωπεία στην εφημερίδα "Φιλελεύθερος" της Κύπρου