ΒΑΡΥΣΗΜΑΝΤΗ ΟΜΙΛΙΑ-ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΗΜΙΤΗ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΑ 40 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ

Του

Κώστα Σημίτη

Πέρασε ένας χρόνος από την τελευταία εκδήλωση για την 3^η Σεπτέμβρη.  Τότε είχαμε διαπιστώσει ότι το ΠΑΣΟΚ χρειάζεται ανανέωση σε πρόσωπα και ιδέες.  Σήμερα, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, οφείλουμε να δεχθούμε ότι βρισκόμαστε περίπου στο ίδιο σημείο συζητήσεων για το πώς θα υπερβούμε την όλο και φθίνουσα απήχησή μας, τις αλληλοαμφισβητήσεις, τις προσωπικές στρατηγικές.

Η προχθεσινή εκδήλωση δείχνει ότι κάποιοι μάλιστα παραμένουν σταθερά προσηλωμένοι στο παρελθόν και επιδεικνύουν με υπερηφάνεια την μικρόνοιά τους.  Επικρατεί ομίχλη σε σχέση με το τι πρέπει να κάνουμε.  Θυμίζουμε τα ξερά φύλλα που στροβιλίζει αδιάκοπα ο αέρας στην αυλή της πολιτικής.

Δεν έχουμε την πολυτέλεια να συνεχίσουμε τις μικροκινήσεις.  Ο χρόνος που διαθέτουμε είναι όλο και πιο περιορισμένος.  Μας διαβεβαιώνουν ότι εκλογές δεν πρόκειται να γίνουν σύντομα, αλλά οι ενδείξεις δείχνουν ότι όλα είναι αβέβαια.  Οι εξελίξεις πάντως δεν θα συμμορφωθούν προς το δικό μας ασαφές χρονοδιάγραμμα.  Αντιδράσαμε πετυχημένα στις ευρωεκλογές πιστεύουν μερικοί και θεωρούν ότι είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε κάθε εξέλιξη.  Παραβλέπουν όμως ότι στις εθνικές εκλογές η μεγάλη πλειοψηφία ψηφίζει με κριτήριο μια εφικτή κυβερνητική λύση που θα ανταποκρίνεται στις επιδιώξεις της.  Δεν ψηφίζει απαραίτητα όποιο κόμμα της είναι πιο συμπαθητικό.  Κόμματα διαμαρτυρίας παρά την πίεση επιζούν. Κόμματα εξουσίας χωρίς προοπτική εξουσίας συρρικνώνονται.  Ιδίως όταν προβάλουν ως προγράμματα προχειρότητες της τελευταίας στιγμής επενδυμένες με μεγαλόπνοο αλλά φθαρμένο από τη συνεχή χρήση λόγο.

Αν θέλουμε να εκφράσουμε το τμήμα της κοινωνίας που θέλει την ενεργή συμμετοχή της Ελλάδας στο σύγχρονο κόσμο, την κοινωνική δικαιοσύνη υπό συνθήκες οικονομικής σταθερότητας και ανάπτυξης πρέπει να είμαστε πειστικοί, να αποστασιοποιηθούμε από μαγικές λύσεις.  Οι λαϊκίστικες υποσχέσεις δεν χαρίζουν την ελευθερία δράσης από δεσμά του παρελθόντος, αντίθετα οδηγούν προς την αποτυχία και επιτείνουν την υστέρηση.  Ας θυμηθούμε τι κόστισε στη χώρα η διαβεβαίωση ότι «λεφτά υπάρχουν».  Χρειάζεται να δείξουμε με ειλικρίνεια τα προβλήματα, τον τρόπο αντιμετώπισής τους και τη θέλησή μας για μια ρεαλιστική και αποτελεσματική παρέμβαση.  Όσο πιο τεκμηριωμένοι και σαφείς θα είμαστε τόσο περισσότερο θα συσπειρώσουμε εκείνους που έχουν κουραστεί από τις ωραιοποιήσεις, τις μη πραγματοποιούμενες διαβεβαιώσεις και τις αβεβαιότητες του μέλλοντος.  Να δείξουμε ότι δύναμή μας είναι η γνώση μας, η εμπειρία μας, η δυνατότητα ανάλυσης και σχεδιασμού, η ικανότητα να συνθέσουμε σταθεροποίηση, ανάπτυξη και κοινωνική δικαιοσύνη.  Να δείξουμε ότι δεν είμαστε ένα καραβάνι παλαιοπολιτικών που αναζητούμε μια νέα όαση γιατί μας έδιωξαν από εκείνη που κατείχαμε.

Χρειάζονται νέα πρόσωπα.  Εκείνοι από εμάς, που διεκδικούν πρωτεία στην καθοδήγηση, είναι ώρα να μη σταθούν στα κεκτημένα αξιώματα, τις φθαρμένες δόξες τους, να μη διαγκωνίζονται για πρωταγωνιστικούς ρόλους, να ανοίξουν το δρόμο της συσπείρωσης χωρίς να ανασύρουν επετηρίδες από χρονοντούλαπα και χωρίς πολύπλοκες κατανομές αξιωμάτων.  Κανείς δεν χάνεται.  Όποιος δουλεύει και θέλει να συμμετάσχει σε μια δημιουργική πορεία γρήγορα βρίσκει τους δρόμους που τον εκφράζουν.

Τι προσφέρουμε αυτή τη στιγμή στην πολιτική;  Δεν αρνούμαι ότι σκύβουμε στα προβλήματα, ότι ακούμε τις διαμαρτυρίες, ότι μας αναφέρουν τα ΜΜΕ για τη δραστηριότητά μας.  Αλλά η πολιτική δεν συνιστάται μόνο στην ενασχόληση με το αν θα πληρωθεί ο ΕΝΦΙΑ σε πέντε ή επτά δόσεις, με τον τρόπο εξόφλησης των ληξιπρόθεσμων τραπεζικών δανείων, την επανεξέταση των υπερβολικών φορολογικών προστίμων ή το μέγεθος της έκπτωσης φόρου σε περίπτωση ιατρικών δαπανών.  Ούτε αρκούν για να μας προσέξουν οι πολίτες οι συνεχείς κόκκινες γραμμές που χαράζουμε μεγαλόφωνα πριν από κάθε διαπραγμάτευση με την τρόικα.  Ο ΣΥΡΙΖΑ χαράζει πολύ περισσότερες από εμάς αλλά παρ’ όλα αυτά δεν κερδίζει σε αξιοπιστία. Πολιτική είναι προπαντός οι στόχοι μας για τη χώρα, για την ενίσχυση της παραγωγικής διαδικασίας, την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας για την αναμόρφωση της παιδείας και της διοίκησης για τη μείωση των ανισοτήτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.  Πολιτική είναι οι κατευθυντήριες ιδέες και επιδιώξεις που καθορίζουν την πράξη μας, η διαμόρφωση των προσδοκιών για το μέλλον, η παρέμβαση στη λειτουργία της κοινωνίας για να βελτιώσουμε τη δημοκρατία και το κοινωνικό κράτος.

Η κρίση δεν ήρθε από το πουθενά.  Ήρθε και από αλόγιστους διορισμούς και από χαριστικές επιδοτήσεις, από το πελατειακό κράτος, τον παραγοντισμό και τον συντεχνιασμό, από την αδιαφορία για το διεθνές περιβάλλον της χώρας και τις υποχρεώσεις της.  Όλοι περίπου συμφωνούμε τώρα ότι πρέπει να γίνουν τομές, αλλά για τα αναγκαία μέτρα που μακροπρόθεσμα εγγυώνται μια καλύτερη πορεία της χώρας διστάζουμε, διαφωνούμε, υποχωρούμε.  Ζητάμε την συνεχή και χωρίς τέλος επανεξέτασή τους.  Παράδειγμα η αξιολόγηση.  Είναι ένας μύθος που όλο υλοποιείται ενώ δεν υλοποιείται.  Διαβάσαμε ότι επίκειται μια νέα αναθεώρηση του Συντάγματος.  Υποτίθεται για να υπάρξει η νέα αναγκαία αρχή.  Είναι το επαναλαμβανόμενο μαγικό βάλσαμο για να διορθωθούν οι υστερήσεις της χώρας.  Το έχουμε πιεί ήδη αρκετές φορές χωρίς αποτέλεσμα.  Θα είναι και πάλι μια σκιαμαχία.  Τα προβλήματά μας είναι αλλού και αρνούμαστε να τα δούμε.

Θα φέρω ένα απλό παράδειγμα.  Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επέβαλε στην Ελλάδα συνολικό πρόστιμο περίπου 400 εκ. ευρώ για καταβολή παράνομης αγροτικής επιδότησης από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας το 2007-2008.  Ο υπουργός που διέθεσε τα χρήματα αυτά, κυρίως στους ψηφοφόρους της περιφέρειάς του, μας διαβεβαίωνε ότι έχουν τηρηθεί όλοι οι κοινοτικοί κανονισμοί.  Οι συνδικαλιστές αγρότες που είχαν ζητήσει την καταβολή της δήθεν επιδότησης βεβαίως συμφωνούσαν.  Το ΠΑΣΟΚ αποδέχθηκε την ενέργεια σιωπηρά για να μην εκτεθεί ως αντιλαϊκό.  Η παραδοσιακή αριστερά βεβαίως συμφωνούσε και ο ΣΥΡΙΖΑ μάλιστα ζήτησε τελευταία να επαναληφθεί η επιδότηση τώρα στους ροδακινοπαραγωγούς.  Ποιοι θα υποχρεωθούν να επιστρέψουν τα 400 αυτά εκατομμύρια τώρα;  Όλοι μας και ιδίως εκείνοι που δεν εισέπραξαν τις επιδοτήσεις.  Είναι λεφτά που θα λείψουν από την παιδεία, την υγεία, την κοινωνική πρόνοια.  Η περίπτωση αυτή δείχνει ότι οι χίμαιρες πληρώνονται από όλους, ότι συμβάλουν στην κοινωνική ανισότητα και στην υστέρηση της χώρας.  Όταν οι υπουργοί επιζητούν ψήφους με άχρηστα έργα και πελατειακές δαπάνες, όταν τα κόμματα δεν θέλουν να δυσαρεστήσουν τους οπαδούς τους, όταν αποφασίζουν αδικαιολόγητες παροχές και αρνούνται επιβεβλημένες για την πρόοδο της χώρας ενέργειες, εθίζουν τους πολίτες στο βόλεμα, στο να χειροκροτούν οι ψηφοφόροι αυτό που έπρεπε να καταδικάζουν.

Η χώρα έχει ανάγκη από ειλικρίνεια, σοβαρότητα, δουλειά με σχέδια, προοπτικές, θέληση για αλλαγή.  Αλλιώς θα είμαστε θύματα των ασυνειδήτων υποσχεσιολόγων, μόνιμοι πελάτες των ειδικών ταμείων αντιμετώπισης των κρίσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με ευρωπαίους επόπτες πάνω από το κεφάλι μας.  Και θα συνεχίζουμε να ζούμε με ανόητες ελπίδες και χωρίς τέλος υποσχέσεις με μόνιμη δυσαρέσκεια για το κακό μας χάλι.

Με αγωνία, που προκάλεσε η συνεχής ειδησεογραφία για επικείμενες σημαντικές εξελίξεις, περιμένουμε το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης στο Παρίσι.  Θα απελευθερωθούμε ή όχι από την τρόικα, θα ρυθμίσουμε ή όχι την αποπληρωμή του χρέους;  Η συνάντηση στο Παρίσι είναι όμως μια από τις πολλές που έχουμε μπροστά μας.  Το υπενθύμισε ο υπουργός Οικονομικών σε όσους βιάζονται να ξεδιπλώσουν λάβαρα θριάμβου.  Δεν υπάρχει κανένας λόγος να καλλιεργούμε αυταπάτες.  Η τρόικα είναι μια μορφή ελέγχου που περιορίζει την αυτονομία μας.  Αλλά και αν φύγει, που καλό θα ήταν να φύγει, θα υπάρχουν άλλοι πολλοί έλεγχοι που έχουν θεσπιστεί για τις χώρες της Ευρωζώνης και περιορίζουν την αυτονομία τους ακόμη και αν δεν έχουν υπερβολικά χρέη.  Η θρυλούμενη ανάκτηση της δυνατότητάς μας να αποφασίζουμε εμείς και μόνοι μας για όλα τα προβλήματά μας δεν πρόκειται να υπάρξει.  Ο προϋπολογισμός της χώρας θα συνεχίζει να εγκρίνεται από την Ένωση.  Η Ένωση θα καθορίζει στόχους για τα ελλείμματα και το χρέος στους οποίους θα πρέπει να συμμορφωνόμαστε, αλλιώς θα μας επιβάλλονται πρόστιμα.  Η Ευρωζώνη θα επιμένει σε μη αρεστές από πολλούς μεταρρυθμίσεις σύμφωνα είτε με τις γενικές συμφωνίες που υπάρχουν είτε με τις ειδικές συμφωνίες που θα προκύψουν κατά τη ρύθμιση του χρέους.  Και η ρύθμιση του χρέους θα αργήσει.  Ακόμη δεν έχει καν συσταθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που θα κάνει τις πρώτες προτάσεις ώστε να αρχίσουν οι διαβουλεύσεις στην Ευρωζώνη.  Η Ευρωζώνη ακόμη δεν έχει διαμορφώσει μια άποψη αν θα επιδιωχθεί μια ειδική λύση για την Ελλάδα ή μια λύση εφαρμόσιμη και σε περιπτώσεις άλλων χωρών.  Οι παραδοσιακοί πολιτικοί καλλιεργούν εντυπώσεις για άμεσες λύσεις.  Απολύτως βέβαιο είναι μόνο ότι θα υπάρξει μια μακρά και επίπονη διαπραγμάτευση.  Η τακτική να φροντίζουμε για υψηλό φρόνημα των πολιτών υποσχόμενοι λύσεις για αύριο έχει εξαιρετικά αρνητική επίπτωση στο ηθικό τους όταν διαμορφώνουν κατ’ επανάληψη στη συνέχεια την εντύπωση ότι παίζεται ένα παιχνίδι εντυπώσεων.

Η συμμετοχή του πολίτη σε μια προσπάθεια, η στήριξή της, η συνεργασία του προϋποθέτουν να γνωρίζει την αλήθεια.  Είναι γι’ αυτό υποχρέωσή μας, υποχρέωση του ΠΑΣΟΚ, να λέμε την αλήθεια.  Να κατατοπίζουμε για τα προβλήματα και όχι να τα αρνούμαστε.  Να περιγράφουμε τις δεσμεύσεις και τους κινδύνους και όχι να τους ελαχιστοποιούμε.  Διαφορετικά θα συνεχίσουμε να έχουμε πολίτες χειροκροτητές, οπαδούς των υποσχέσεων και των ρουσφετιών, ψηφοφόρους που θα μετρούν κάθε αλλαγή με μέτρο το προσωπικό τους και μόνο συμφέρον.

Χρειάζεται, όπως έχω τονίσει και άλλοτε, να ακολουθήσουμε νέους δρόμους τώρα χωρίς δεσμεύσεις από το παρελθόν.  Στην πορεία μας να μην υπάρχουν συμμετέχοντες πρώτης, δεύτερης και τρίτης κατηγορίας. Χρειάζεται ελεύθερη συζήτηση, χωρίς ιμάμηδες και διαγραφές για να περιορίζεται η σκέψη. Χρειάζεται αντί για τους κλακαδόρους και τις κλάκες του αρχηγισμού αναζήτηση σε διάφορες κατευθύνσεις, με κρίση, σχέδια, με ιδέες. Χρειάζονται ανοιχτές διαδικασίες και όχι κλειστά δωμάτια όπου όσοι έχουν εγκατασταθεί αποκλείουν τους άλλους. Χρειάζεται μια φάση χωρίς σκονισμένα παράσημα, επετηρίδες, ιεραρχίες. Χρειάζεται ειλικρίνεια.

Να στραφούμε στους πολλούς που θέλουν να βοηθήσουν, να εκφράσουν τις αγωνίες τους, να δράσουν, να ξεφύγουν από την ισοπέδωση στην οποία έχουν εκτεθεί. Να αναζητήσουμε νέα πρόσωπα, νέες κινητοποιήσεις, νέες ιδέες. Να προχωρήσουμε με θάρρος, φαντασία, συναίσθημα ευθύνης.  Όχι για να επιδιώξουμε μια επανάληψη του 1974, ένα νέο ιδανικό ΠΑΣΟΚ.  Κάθε κίνημα για κοινωνική αλλαγή έχει σε κάθε εποχή τη δική του ιδιαίτερη μορφή και κοινωνική σύνθεση.

Επιδίωξή μας πρέπει να είναι να αποκτήσουν φωνή όσοι θέλουν να αντιπαρατεθούν στις αιτίες των Μνημονίων και της περιθωριοποίησης της χώρας, στις πάντα κυρίαρχες δομές και πρακτικές του περασμένου αιώνα, τον λαϊκισμό, την πελατειακή οργάνωση, τις προσόδους των συντεχνιών, τις ψηφοθηρικές παροχές, το σύστημα που καλλιεργεί και συγκαλύπτει την υστέρηση και τις ανισότητες.  Επιδίωξή μας πρέπει να είναι να βάλουμε τις βάσεις για ένα νέο μεγάλο Κίνημα, ένα ρεύμα ανανέωσης που θα είναι καθοριστικό για να ξεπεραστούν οι συνέπειες της κρίσης. Να υπάρξει μια παράταξη δημιουργίας και αλληλεγγύης που θα εξασφαλίσει την ανάκαμψη, τη δουλειά, το εισόδημα, το μέλλον.