Οι κάτοικοι της Ικαρίας είναι από τους
μακροβιότερους στον κόσμο. Εάν έχετε κάποτε την επιθυμία να λοξοδρομήσετε από
τη Μύκονο και τα άλλα κοσμικά, και να κάνετε ένα διάλλειμα από τα sushi και τα mojito, βάλτε πλώρη για αυτό το
αιγαιοπελαγίτικο νησί και θα καταλάβετε αμέσως πώς και γιατί. Προσοχή: Δεν
ζούνε απλώς περισσότερο από όλους εμάς τους υπόλοιπους, καλοταϊσμένους. Ζούνε
πολύ καλύτερα, και με πολύ λιγότερα.
Περί της λιτής ζωής των Ικαριωτών, έχουμε
μαρτυρίες ακόμα και από μεσαιωνικά κείμενα. Όπως γράφει ο Ιωάννης Μελάς στην
«Ιστορία της Νήσου Ικαρίας», κατά τον λεγόμενο αιώνα της αφάνειας, «επαρκές
είδος διατροφής απέμενε το κρέας, το οποίον και κατέστη όχι μόνον το βασικόν,
αλλά σχεδόν το μοναδικό μέσον επιβιώσεως. Η ελάχιστη εσοδεία σιτηρών, που
επιτυχάνετο με την σποράν ιδίως σικάλεως, ησφάλιζεν εις τους Ικαρίους, ένα
έλαττον αλεύρου … και κατά τα λοιπά, άλλα μέσα διατροφής ήσαν τα λαχανικά, το
μέλι, η σταφυλή και κυρίως ο οίνος, ο οποίος εστήριζε τας καρδίας των βιβλικών
εκείνων υπάρξεων».
Σχεδόν ολόκληρο το νησί είναι ορεινό και
βραχώδες, λίγες οι κοιλάδες και σε περιορισμένη έκταση. Δύσκολη η καλλιέργεια
από τόσο άγονο έδαφος, εισάγουν τα σιτηρά τους από τη Χίο. Όμως, όπως θα σου
πουν όλοι εκεί, ντόπιοι μα και μακροχρόνιοι επισκέπτες, τα πιο αξιόλογα
πράγματα στο νησί είναι ο αέρας και το νερό του. Αυτά είναι τόσο υγιεινά, ώστε
καθιστούν τους ανθρώπους, παρά τις σκληρές συνθήκες της ζωής τους, ακμαίους και
μακροβιότατους.
Το ψωμί το αλέθουν μόνοι τους, και το λένε
ζεστασιά. Όταν σε προσκαλούν στο τραπέζι τους με τη φράση «ορίστε να πιάσετε»,
να ξέρετε ότι θα φάτε λαχανικά, πατάτες, μανιτάρια ή όσπρια. Αν πάλι σας
καλέσουν λέγοντας «ορίστε να κουμπώσετε», πάει να πει πως θα φάτε κρέας από
πρόβατο ή κατσίκι, που είναι καλό κρέας γιατί προέρχεται από ζώα ελεύθερης
βοσκής, όχι ελεγχόμενης … ανατροφής.
Παρά την
μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ (το κρασί δεν λείπει ποτέ από κανένα καθημερινό
τραπέζι, δεν υπάρχει σοβαρό πρόβλημα αλκοολισμού στο νησί. Οι άνθρωποι πίνουν
το κρασί με μέτρο, πρώτον ως μέσο κοινωνικής επαφής σε σπίτια και άλλες
εκδηλώσεις, και δεύτερον ως θερμιδογόνο τροφή για να συμπληρώνουν το φτωχό
σιτηρέσιο και να αντέξουν στη σκληρή δουλειά που κάνουν. Πίνουν το κρασάκι τους
για να διασκεδάσουν τη ζωή τους, όχι να την κλάψουν.
Από το καταπληκτικό βιβλίο «ούλα είναι
φάδια της κοιλιάς» (έκδοση του συλλόγου Ικαρίας «Κάβο Πάπας», που βασίζεται σε
συλλογική λαογραφική έρευνα για «την κουζίνα της Ικαρίας και τις συνταγές της
ζωής της», ανακαλύπτει κάποιος μια ντοπιολαλιά που είναι εκπληκτικά όμοια με
την κυπριακή, αλλά και εκπληκτική σύνδεση γνωμικών και παροιμιών με τη σωστή
και υγιεινή διατροφή.
Όπως για παράδειγμα, ότι απαραίτητη
προυπόθεση για αυτήν ορίζεται το μέτρο, τόσο για την ποσότητα του φαγητού, όσο
και για τα συχνά γεύματα που πρέπει να λαμβάνουμε:
«Το πολλύφ
φαϊς σπληνά και το λίγ ‘ αδυνατά / και το συχνομπουκουνάτο κάνει το κορμί
δροσάτο»
Σχετικά με τα
διατροφικά αγαθά και τον κατάλληλο χρόνο παραγωγής τους (κάτι που εμείς οι … σύγχρονοι έχουμε ξεπεράσει,
τρώγοντας καρπούζια ακόμα και τον χειμώνα), λέγεται το πολύ γνωστό στην Ελλάδα
«κάθε πράμα στον καιρό του, κι ο κολιός τον Αύγουστο».
Ο μήνας Αύγουστος, λόγω της πληθώρας της
παραγωγής και της συγκομιδής, χαρακτηρίζεται ως «ο μήνας που θρέφει τους
έντεκα». Στον Αύγουστο, που γεμίζει το τραπέζι με όλα τα καλά, αναφέρεται και η
επόμενη παροιμία: «Αύγουστε τραπεζοφόρε να’ σουν δυο φορές τον χρόνο».
Εικονογράφηση: 95χρονος Ικαριώτης για το μυστικό
της μακροζωίας, «Κάμε χρόνο, χαμογέλα». ΦΩΤΟ: Sergio
Miranda
No comments:
Post a Comment